De piloot, de 28-jarige Maksim Koezminov, zegt een tegenstander te zijn van de Russische invasie in Oekraïne. „De waarheid is: er zijn helemaal geen nazi’s of fascisten hier”, spreekt hij de Russische propaganda tegen. „Het is een schande wat hier gebeurt. Mensen vermoorden elkaar gewoon. Dat is alles wat ik ervan kan maken en daar wil ik geen deel van uitmaken.”

De Russische militair landde met zijn volledig intacte Mi-8-helikopter op een locatie in het oosten van Oekraïne, waar speciale troepen hem opwachtten. „Ik realiseerde me dat ik dicht bij de grens was”, vertelde Koezminov begin deze week tegenover Oekraïense media. „Ik deelde mijn locatie met hen en zei: „Laten we het proberen; ik ben niet ver”. Ik nam mijn definitieve besluit en ben de grens overgestoken op een extreem lage hoogte en in radiostilte.”

Aan de operatie ging een maandenlange voorbereiding vooraf door de geheime dienst van Oekraïne. Koezminov had in het geheim afspraken gemaakt. „Ik kwam in contact met de Oekraïense inlichtingendiensten en legde mijn situatie uit”, zegt Koezminov. De Oekraïners boden vervolgens veiligheidsgaranties voor hem en zijn familie, die al eerder naar Oekraïne was gehaald.

Authentiek

Toen Koezminov met zijn helikopter naar Oekraïens grondgebied vloog, waren er nog twee Russen aan boord. Zij waren niet op de hoogte van het plan. Omdat hij de enige was die het toestel kon besturen en Russische piloten –volgens Koezminov– geen wapens dragen, kon hij niet worden gestopt. Zijn collega’s weigerden zich echter over te geven en zijn direct na de landing doodgeschoten.

Ryhor Nizhnikau, een Ruslanddeskundige bij het Finse Instituut voor Internationale Zaken, zegt geen reden te hebben om te twijfelen aan het verhaal. „Alle omstandigheden en de vele details die daarin worden vermeld, wijzen erop dat de ontsnapping authentiek is”, stelde hij tegen France24. Wel merkte de expert op dat de Oekraïense propagandamachine er dankbaar gebruik van maakt.

De Mi-8-helikopter is een waardevolle aanwinst voor Oekraïne. En dat merkt Koezminov. De militair krijgt een half miljoen dollar voor het inleveren van de helikopter, waarin ook reserveonderdelen van gevechtsvliegtuigen zouden hebben gelegen.

Mondjesmaat

Dat hij zo’n hoog bedrag krijgt, kan omdat het Oekraïense parlement in april 2022 een wet heeft goedgekeurd waarin beloningen zijn vastgesteld voor Russische soldaten die met materieel overlopen. De hoogte van de bonus hangt af van wat ze meebrengen. Voor een tank kun je bijvoorbeeld 100.000 dollar krijgen. Met een Russisch vliegtuig de benen nemen, blijkt het meest lucratief te zijn. Dat levert 1 miljoen dollar op. Wie met een militaire vrachtwagen een geslaagde vluchtpoging onderneemt, moet het met 10.000 dollar doen.

Het beloningssysteem is bedoeld als „extra stimulans” voor Russische soldaten om te deserteren, aldus Kyiv. Volgens Oekraïne is het een effectief middel, mede door de demoralisatie van het bezettingsleger en het gebrek aan begrip van de soldaten voor de zaak waarvoor ze dreigen te sterven.

Of het Oekraïense beleid daadwerkelijk zo effectief is zoals Kyiv doet voorkomen, valt te betwisten. Volgens deskundige Nizhnikau zijn er maar mondjesmaat Russische militairen overgelopen, maximaal enkele honderden. Maar voor Oekraïne is het overlopen van Koezminov hoe dan ook een succes. Dat mag wel een half miljoentje kosten.