Voordat Yesilgöz een definitief standpunt inneemt, wil ze op het verkiezingsprogramma van de PVV wachten, zei ze vrijdagmiddag. „Ik moet zien waar de heer Wilders nu mee komt.”

Vertrekkend VVD-partijleider Rutte stelde bij eerdere verkiezingen als strikte voorwaarde dat Wilders eerst zijn omstreden uitspraak over ”minder Marokkanen” uit 2014 zou terugnemen. De PVV-leider werd daarvoor vervolgd en in 2021 definitief veroordeeld voor groepsbelediging. Hij was het niet eens met zijn veroordeling en weigert nog altijd zijn woorden terug te nemen.

Rutte sloot samenwerking met de PVV ook uit op basis van inhoudelijke standpunten. Tijdens een verkiezingsdebat voorafgaand aan de laatste Kamerverkiezingen noemde hij er twee.

In de eerste plaats zou de PVV „belachelijke passages over het sluiten van moskeeën en het afpakken van de koran” uit zijn verkiezingsprogramma moeten schrappen, zei Rutte toen. Dit sloeg op het „verbod op het verspreiden van de islamitische ideologie door islamitische scholen, moskeeën en de koran” dat in het PVV-verkiezingsprogramma van 2021 staat opgenomen.

Het tweede standpunt waarvan Rutte wilde dat Wilders er afstand van nam, ging over mensen met een dubbele nationaliteit. De PVV pleit er in het verkiezingsprogramma voor dat Nederlanders met een tweede nationaliteit geen stemrecht mogen hebben en geen politieke functies mogen bekleden.

Steun Rutte

Ondanks deze stevige stellingname zegt Rutte het nu eens te zijn met de bewoordingen van Yesilgöz. „Ik steun haar lijn”, zei hij tijdens de persconferentie na de eerste ministerraad na de zomervakantie. „Ik ben het ermee eens en dat zal ik de komende tijd vaker zeggen. Ik ben heel blij met de nieuwe lijsttrekker en de nieuwe lijn die ze uitzet. Verder ga ik haar niet becommentariëren, want zij geeft nu sturing aan de partij”, aldus Rutte. „De tijd schrijdt voort, er zijn nieuwe verkiezingen; ik vind haar lijn verstandig.”

Yesilgöz benadrukte vrijdag dat Wilders vlak na de val van het kabinet sprak van een nieuwe start. „Laat hem vooral met zijn plannen komen”, zegt Yesilgöz nu over Wilders. „Dan denk ik dat u de vraag aan hem moet stellen: zit hij constructief aan tafel, of sluit hij zichzelf uit?”

Mogelijk wil de nieuwe VVD-voorvrouw zelfs wachten op de verkiezingsuitslag. „De kiezer is eerst aan zet”, aldus Yesilgöz. Verder wil ze partijleiders vooral op hun plannen voor de komende regeerperiode beoordelen. Het gesprek over uitsluiten vindt ze vooral „Haags gedoe”.

Bontenbal

Het kabinet-Rutte I was een samenwerking tussen VVD en CDA en kreeg gedoogsteun van de PVV. Dit kabinet viel al na 1,5 jaar, in april 2012, toen Wilders zijn steun introk.

Bontenbal, de aanstaande partijleider van het CDA, liet over hernieuwde regeringssamenwerking met de PVV geen onduidelijkheid bestaan. Hij wil met zijn partij niet samenwerken met FvD en PVV. Ook een gedoogconstructie, zoals in Rutte I, ziet Bontenbal niet zitten.