Onderwaterarcheologie is een toeristische attractie van Bacoli, een havenstadje aan de Golf van Napels. Vanuit bootjes met glazen bodem kun je de beelden, zuilen, trappen en fundamenten bewonderen van Baiae, een antieke Romeinse stad, die nu meer dan een meter onder water ligt. Dat is het gevolg van het zogeheten bradiseisme, het stijgen en dalen van de bodem als gevolg van vulkanische activiteit.

Baiae ligt in de Campi Flegrei, de velden van het vuur, zoals de Griekse kolonisten de streek noemden toen ze hier circa 2700 jaar geleden aankwamen. De Campi vormen een immense krater die zich uitstrekt van Napels tot aan het eiland Ischia. Op meer dan veertig plaatsen manifesteert de vulkaan zich met zwaveldampen, stoomuitbarsingen en hete bronnen.

In de afgelopen maanden is daar een groot aantal lichte aardbevingen bijgekomen. Tegelijk verscheen in een geologisch vakblad een artikel waarin de indruk werd gewekt dat dit wel eens de voorbode zou kunnen zijn van een uitbarsting. Binnen- en buitenlandse media pakten het bericht grif op en speculeerden over de mogelijk dramatische gevolgen voor de bewoners van de dichtbevolkte Campi Flegrei en de regio Napels. Onder hen ontstond daarop grote verontrusting.

Alarmisme

Om de burgers met wetenschappelijke argumenten te beschermen tegen „alarmisme en nepnieuws” werd maandag in Pozzuoli, de voornaamste stad in de Campi Flegrei, een bijeenkomst georganiseerd met deskundigen die de vulkanische activiteit binnen de regio dagelijks volgen.

Volgens Francesca Bianco, de directeur van het nationaal centrum voor geologie en vulkanen INGV, en Mauro De Vito, directeur van het Observatorium van de Vesuvius –die 20 kilometer van de Campi ligt– is er geen reden voor paniek. De wetenschappers beamen dat er al enkele decennia sprake is van „negatief bradiseisme”, waardoor ditmaal de bodem niet daalt maar stijgt, waarschijnlijk als gevolg van ophopingen van gas en magma ondergronds. Zij erkennen ook dat dit kan leiden tot een breuk in de aardkorst, waarvan de aardbevingen een signaal kunnen zijn.

Bianco en De Vito gaan echter niet uit van een acute dreiging. Het aantal aardschokken, dat in de maand april opgelopen was tot meer dan 600, liep in mei weer terug naar 200. Maar zelfs een eruptie hoeft niet dramatisch te zijn, aldus Bianco.

Evacuatieplan

De Campi Flegrei heeft in de loop van duizenden jaren zo’n zeventig uitbarstingen gekend. Uit de data blijkt dat de kans het grootst is (60 procent) op een kleine uitbarsting, zoals in 1538. De askegel vormde toen een 130 meter hoge „nieuwe berg”, met als enige slachtoffers 24 nieuwsgierigen die het fenomeen van nabij wilden bekijken. De kans op een superuitbarsting, waar media op speculeerden, is minder dan 1 procent.

„De vulkaan wordt 24 uur per dag gemonitord, maar er is geen sprake van eruptiealarm”, zegt De Vito, „Als er grote afwijkingen worden geconstateerd, worden alle betrokkenen direct gewaarschuwd.” Alle gemeenten in het gebied hebben plannen klaarliggen voor evacuatie. Maar in ieder geval lijkt het erop dat de toeristen die het verzonken Baiae willen zien zich nog geen zorgen hoeven te maken.