„Ik zit gevangen in mijn eigen huis”, zegt Daniel Jean-Louis. „De straat op kan niet meer. Als ik ga, moet het eerst veilig zijn.” De zakenman en directeur van Parole et Action –partnerorganisatie van Woord en Daad– werkt nu vooral binnenshuis in de Haïtiaanse hoofdstad Port-au-Prince. „Daar ben ik iets veiliger.”

De regio verlaten –zoals zo’n 160.000 landgenoten al deden– is Jean-Louis niet van plan. „Ik blijf. Mijn familie woont momenteel in de Amerikaanse staat Florida. Ik bezoek hen regelmatig, maar blijf terugkomen.”

In Haïti is de crisis compleet nu zwaarbewapende bendes elkaar naar het leven staan en niemand ontzien. Alle mogelijke mensenrechten worden geschonden. Volgens telling van de Verenigde Naties kwamen in het eerste kwartaal van dit jaar 846 mensen om, 397 raakten gewond en 395 Haïtianen werden ontvoerd.

Gelyncht

Scherpschutters maken de meeste slachtoffers, zeggen de VN. Zij nemen willekeurige mensen in huis of op straat onder vuur. Soms worden groepen burgers massaal gelyncht. Tal van berichten melden seksueel geweld tegen vrouwen. Mannen worden gekidnapt en van het gevraagde losgeld schaffen bendeleden nieuw wapentuig aan om de bevolking verder te terroriseren.

Vooral in Port-au-Prince is het gevaarlijk. Inmiddels is zo’n 80 procent van de hoofdstad in handen van rebellen. Drie maanden terug was dat nog iets meer dan de helft.

„Geweld is hier al decennia aan de orde”, zegt Jean-Louis. „Maar op deze schaal hebben we het nooit eerder gezien. Haïti bevindt zich aan de rand van de afgrond. Mensen kunnen niet meer vrij de straat op. Kidnapping, moord of verkrachting dreigt. Alle economische activiteit is stopgezet. Boeren zaaien niet meer en fabrieken zijn gestopt.”

Parole et Action ondersteunt scholen in Haïti. Maar veel onderwijsinstellingen zijn inmiddels gesloten. Leraren en leerlingen werden geregeld geraakt door verdwaalde kogels en er vonden ontvoeringen plaats.

Door het geweld en de algehele instabiliteit zijn de voedselprijzen in Haïti gestegen. Bovendien kunnen mensen niet aan eten komen. Het huis verlaten is te gevaarlijk en bendes blokkeren de aanvoer van voedsel door vrachtwagens. Humanitaire hulp is inmiddels bijna helemaal stopgezet, omdat de veiligheid van hulpverleners niet meer gegarandeerd kon worden. Meer dan de helft van de Haïtianen heeft honger, volgens de VN.

Moordaanslag

De overheid heeft nauwelijks gezag in Haïti. Na de aanslag op president Jovenel Moïse –die in 2021 in zijn huis werd vermoord– zijn bendes oppermachtig. Door de aanslag ontstonden chaos en een machtsvacuüm, waar criminelen volop van profiteerden. Bendes strijden nu om de macht in het land.

Politie is onderbezet en heeft te weinig wapens om het geweld te stoppen. Jean-
Louis: „Agenten worden omvergeblazen door het geweld. Het is een ongelijke strijd, die de autoriteiten alleen maar kunnen verliezen.”

Groepen burgers wapenen nu zichzelf tegen de golf van moorden, verkrachtingen en ontvoeringen. Sinds april hebben ze zo’n 200 vermoedelijke bendeleden gedood. „De laatste maanden nemen de burgermilities in kracht af”, zegt Jean-Louis. „Burgers die de wapens opnemen om ander geweld te stoppen, zoiets kan tijdelijk helpen. Maar op termijn vormen burgers geen partij. Daarvoor is een krachtig optredende overheid nodig.”

De VN roepen op om een internationale vredesmacht naar Haïti te sturen en een onmiddellijk wapenembargo in te voeren om het wederzijds geweld te stoppen. „Elke dag telt”, zei secretaris-generaal António Guterres zaterdag na een eendaags bezoek aan Haïti. „Als we nu niets doen, zullen instabiliteit en geweld een blijvende impact hebben op generaties Haïtianen.”

„Ons land kan zichzelf niet uit deze malaise redden”, zegt Jean-Louis. „We hebben buitenlandse vredestroepen nodig die de orde herstellen, eerlijke verkiezingen uitschrijven en een overheid op poten zetten.”

„Ik weet niet wat Gods plan met dit land is”, zegt de directeur van Parole et Action. „Voor mij is het moeilijk om Zijn hand in deze hopeloze situatie te zien. Maar ik blijf bidden dat Gods wil geschiede.”