Het staat daarin niet alleen. Volgens een woensdag gepubliceerd rapport van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) besparen rijke landen honderden miljarden euro’s door het aantrekken van hoogopgeleid personeel uit arme landen.

Goedkope arbeidskrachten uit ontwikkelingslanden zijn niet alleen taxichauffeur, kindermeisje of schoonmaker. De IOM schat dat het rijke landen gemiddeld ongeveer 140.000 euro zou hebben gekost om elk van de ongeveer 3 miljoen vaklieden uit arme landen op te leiden die nu in rijke landen werkzaam zijn. In totaal gaat het om bijna 424 miljard euro. Het kost de arme landen jaarlijks in totaal bijna 384 miljoen euro om personeel in de gezondheidszorg op te leiden.

De opsteller van het IOM-rapport, Ndioro Ndiaye, zegt op een tweedaagse conferentie over deze problematiek in Lagos dat rijke landen deels artsen en verpleegkundigen uit arme landen aantrekken omdat er in het Westen een tekort aan is. Volgens de Ethiopische premier Meles Zenawi treft de braindrain alle ontwikkelingslanden, maar wordt speciaal Afrika zwaar getroffen. De opleidingsmogelijkheden in Afrikaanse landen zijn veelal beperkt, waardoor de kosten van onderwijs en opleiding er relatief hoog zijn.

De IOM voorspelt dat tegen het jaar 2025 een op de tien Afrikanen buiten zijn geboorteland zal werken. Jaarlijks vertrekken gemiddeld 23.000 Afrikanen die in de gezondheidszorg zijn opgeleid naar landen waar zij beter betaald worden en waar de arbeidsomstandigheden beter zijn.

De IOM probeert iets aan het probleem te doen door er bij rijke landen op aan te dringen hoogopgeleide vaklieden uit arme landen in staat te stellen elk jaar enige tijd in hun eigen land te werken. België is een van de landen die dit al doen.

Het Lagos Island Hospital zit ondertussen met de brokken. „Het zijn juist de hoogst opgeleide en de meest ervaren personeelsleden die vertrekken”, zegt de arts John Adebowale. „En er is niemand om nieuwe mensen op te leiden.”

Het ziekenhuis zit nieuw in de verf, maar de lonen zijn laag en artsen die lange uren overwerken zitten met verouderde instrumenten en voorzieningen. Adebowale zegt dat de slechte werkomstandigheden het vertrek in de hand werken.

Er zijn uitzonderingen, zoals de chirurg Kassahun Gemerew, die werkzaam is in het Zewditu Memorial Hospital in de Ethiopische hoofdstad Addis Abeba. Gemerew kan niet op het niveau werken dat overeenkomt met zijn zesjarige opleiding, omdat het ziekenhuis daarvoor niet over de nodige faciliteiten beschikt. Hij vindt dat jammer, maar legt zich erbij neer. „Als collega’s vertrekken is het een verlies voor het land en betekent het dat wij harder moeten werken”, zegt Gemerew. „Ik heb besloten te blijven.”