”Alle dagen samen”
Auteur: Erwin Mortier
Uitgeverij: De Bezige Bij, Amsterdam, 2004
ISBN 90 234 1633 3
Pagina’s: 95
Prijs: € 14,50. Erwin Mortier heeft er vaker over geschreven, over de wereld van een dromerig Vlaams plattelandsjongetje. In dat opzicht is ”Alle dagen samen” geen verrassing. Bovendien is het maar een dun boekje, waarin weinig gebeurt. Maar de personen die je als lezer leert kennen zijn onvergetelijk, en de taal waarin ze gevangen zijn, schittert aan alle kanten.

„Op haar stokken over het tuinpad schuifelend, traag, oneindig traag, door de pijn in haar pezen, haar voeten in klompschoenen gestoken, waarvan de hak diep in de aarde klauwt, en om de paar passen halt houdend om uit haar schort een zakdoek op te delven en haar aangezicht te deppen, lijkt ze altijd bestaan te hebben, de tijd te doorstaan…” Dat is Grootmamá, een van de leden van de uitgebreide familie die de vijfjarige Marcus om zich heen weet. Verder zijn er Papá en Mamá, Grootvader, Tante en de 92-jarige Overgrootvader, die in de loop van het verhaal een ”attakske” krijgt en daaraan overlijdt.

Dat sterfgeval brengt uiteraard nog veel meer mensen op de been, de dokter, de nonnen, de familie, allemaal in het zwart, behalve tante Julie, die een zalmkleurig mantelpakje heeft aangetrokken met een decolleté dat Grootmamá „ronduit schaamtelijk” noemt. We zitten ergens in de jaren vijftig of zestig, voor wie dat nog niet begrepen had, en Mortier weet de sfeer van die tijd met tal van typerende details op te roepen:

„Hij hoort het toestel ratelen wanneer Grootmamá het nummer vormt.

Dan stilte, haar adem, gespannen.

’Alloo?’ roept ze ineens. ’Alloo Irèneke?’

Ze denkt dat ze hard moet praten als ze belt. Soms sakkert Papá: ’Maar moeder toch, ze kunnen u horen tot in Oostende.’

’’t Is Marja hier, hé,’ roept ze. ’Ja, alles goed hier ja. Afijn, ’t is te zeggen: eigenlijk niet jong, Irèneke mijn schaap. Onze Edouard heeft een attakske gekregen. Vandemiddag, heeltegans op ’t onverwacht.”

Marcus ziet het komen en gaan van al die mensen aan met verwonderde ogen, hij signaleert feilloos hun merkwaardige trekjes, hij beschouwt hun kleding, hij hoort hun woorden die anders van toon worden zodra Overgrootvader overleden is. De mensen krijgen zelfs andere namen. Overgrootvader heet ineens Edouard, Zie -die elke zin met het woordje ”zie” begint- heet Gislaine en Papá heet Hilaire. „Als er iemand doodgaat, verspringen de woorden van plaats. Hij trekt aan de jurk van Mamá, om haar te vragen hoe zij nu heet, maar ze zegt: ’Ge moet er zeker twee opeten vandaag’, en reikt hem het brood aan.”

Mortier kan dat geweldig, schrijven vanuit het perspectief van een klein jongetje, dat bewees hij al eerder met ”Marcel” (1999) en ”Mijn tweede huid” (2000). Toch is de toon van zijn verhaal bepaald niet kinderlijk, integendeel, zijn woorden hebben de trefzekere, lyrische kracht van de ervaren schrijver - hij gebruikt alles wat hij in huis heeft om de belevingswereld van zijn vijfjarige hoofdpersoon op te roepen.

Dat betekent trouwens ook dat God, de kerk en de sacramenten beschreven worden op een manier die op de protestantse lezer nogal oneerbiedig kan overkomen. Natuurlijk, het past bij het perspectief van een vijfjarige, het past bij de katholieke manier van denken en verwoorden -waarin bijvoorbeeld ook minder zwaar getild wordt aan het ijdel gebruik van Gods Naam-, maar een orthodoxe protestant zal er zich aan stoten: zo profaan schrijven over dingen die zo heilig zijn? Maar spottend is het niet bedoeld. Mortier neemt het serieus, zoals hij alles in het leven van Marcus serieus neemt.

Het kost moeite om aan het eind van het verhaal afscheid te nemen van Marcus en zijn familie. In slechts 95 bladzijden is er een band opgebouwd, die maakt dat dit jongetje minder makkelijk vergeten wordt dan tal van literaire helden uit driedubbel zo dikke romans.