De provincies werken zelf aan maatregelen per gebied, maar wilden daarnaast weten welke bijdrage het Rijk kan leveren met maatregelen voor de hele sector. In de WUR-studie worden er drie genoemd die „simpel zijn in te voeren en een hoge doelmatigheid hebben”. Dat zijn: minder vee per hectare toestaan, het gebruik van kunstmest flink verminderen en bij de verkoop van veehouderijen de rechten op bijvoorbeeld fosfaatuitstoot verminderen. „Afromen” wordt dat ook wel genoemd.

Het voordeel van deze maatregelen is dat ze niet alleen bijdragen aan het verlagen van de ammoniakuitstoot, die schadelijk is voor stikstofgevoelige natuur, maar ook bijdraagt aan de klimaatdoelen. Een mogelijk nadeel is voor een deel van de veehouders dat ze hun bedrijven dan moeten inkrimpen. Als dat gebeurt, is de vraag hoe ze dat financieel moeten opvangen. Een optie waarover de laatste tijd veel is gesproken, is boeren beter betalen voor natuurbeheer.

Mede hierover gingen de mislukte onderhandelingen over een landbouwakkoord. Nu dat overleg is geklapt, is de vraag of het kabinet op eigen houtje maatregelen gaat nemen. Actiegroep Farmers Defence Force (FDF) is daar mordicus tegen en gaat dat donderdag weer duidelijk maken met een protestactie in Den Haag.

Een andere optie, die meer tijd kost, is bijvoorbeeld het verplichten van emissiearme stallen. Die zijn echter wel duur en de effectiviteit valt in de praktijk nog weleens tegen. De onderzoekers denken dat slimme stalsystemen de ammoniakuitstoot al met al zo’n 7 procent kunnen verminderen. Het instellen van een maximumaantal koeien per hectare op melkveebedrijven leidt tot een afname van 8 tot 15 procent.

Ook een „emissiearme bedrijfsvoering” kan veel schelen: door in het hele bedrijf maatregelen hierop te nemen, kan de ammoniakuitstoot zo’n 20 procent afnemen. Dat is echter wel „complex en vergt een langdurig wetgevingstraject”, aldus de onderzoekers.

Boerenorganisaties als LTO zijn zelf doorgaans het positiefst over innovaties, zoals betere stalsystemen en een uitgekiende werkwijze. De studie maakt duidelijk dat daar zeker winst mee kan worden behaald qua stikstofvermindering, maar dat dit wel relatief ingewikkeld is.