In het Westen domineert de oorlog in Oekraïne week in week uit het internationale nieuws. In India daarentegen moet het nieuws over de Russische invasie concurreren met berichtgeving uit en over China. Met deze grote Aziatische rivaal botert het niet. China laat zich behalve mondiaal ook regionaal gelden in Azië. Om de grootmacht tegenwicht te bieden, knoopte India allianties aan met landen als de Verenigde Staten, Japan en Australië. De vier vormen samen het bondgenootschap Quad.

Behalve dat media daarover berichten, gaat het ook geregeld over buurland Pakistan, vanouds de aartsvijand. Regeringsgezinde media zetten verder graag de schijnwerpers op de G20. India is dit jaar voorzitter van het economische forum en alle Indiërs moeten dit weten. Het voorzitterschap is per toerbeurt, dus helemaal niet iets bijzonders, zegt Rajesh Rajagopalan via Skype. Hij is hoogleraar internationale politiek aan de Jawaharlal Nehru University in de Indische hoofdstad New Delhi. „Maar de regering doet erg haar best om te doen alsof de G20 een grote eer is voor India. Overal in het land zie je borden en advertenties over de G20.”

Even terug naar de Russische invasie in Oekraïne. Hoe kijken mensen in uw land aan tegen die oorlog?

„Als de ongelukkige uitkomst van een politiek conflict. In zekere mate wordt erkend dat Rusland de aanstichter van de oorlog is en verantwoordelijk voor de huidige ellende in Oekraïne. Tegelijk is er bij de elite én de bevolking enige sympathie voor Rusland. Dat komt ten eerste doordat het heersende beeld is dat het land in de internationale arena altijd een goede partner van India was. Ten tweede bestaat er aanzienlijke antipathie jegens de VS en het Westen. Dat alles voedt de steun voor Rusland.”

Officieel kiest India geen partij.

„In het begin van de invasie moest een groot aantal Indiase studenten worden geëvacueerd uit Oekraïne. Nadien bood ons land enige humanitaire hulp aan Oekraïne. India steunde noch bekritiseerde Rusland openlijk. Behalve dan dat president Narendra Modi tegen zijn ambtsgenoot Vladimir Poetin heeft gezegd dat het niet de tijd is om oorlog te voeren. In VN-resoluties die het Russische optreden in Oekraïne veroordeelden, onthield India zich doorgaans van stemming.

Overigens is de positie van India wel een beetje veranderd. In Oekraïne is het al sinds 2014 oorlog en India rechtvaardigde aanvankelijk het Russische optreden. Daar kwam India van terug.”

India koopt momenteel tien keer zo veel Russische olie als een jaar geleden.

„De regering redeneert dat India veel olie nodig heeft en het goedkoop kan importeren. Hierop moet India wel ingaan omdat het een arm land is.”

Wat vindt u van die houding van de Indiase regering?

„Ik ben kritisch op het Indiase standpunt. De Russische inval in Oekraïne was een enorm domme zet van Poetin en Rusland zal hiervoor de prijs moeten betalen. Voor India is er geen reden om Rusland de hand boven het hoofd te houden. Omdat Moskou steeds afhankelijker van Peking wordt, als het ware al in de zakken van China zit, kan Rusland niet echt meer nuttig voor ons zijn. India is immers verwikkeld in een felle concurrentiestrijd met China. Alleen al vanuit strategisch en realistisch oogpunt moet India het Westen steunen. Onze toekomst ligt bij goede betrekkingen met de VS en bondgenoten. India heeft deze landen nodig om China het hoofd te kunnen bieden.”

De oorlog duurt al meer dan een jaar. Is het al te zeggen welke wereldmacht uiteindelijk van de oorlog gaat profiteren?

„Dat is nog niet makkelijk om te zeggen. Wat we wel kunnen stellen, is dat een overwinning voor Rusland ook een zege voor China is en een nederlaag voor Rusland ook een nederlaag is voor China. Deze twee landen kun je namelijk eigenlijk niet meer zien als twee afzonderlijke machten, maar als hechte bondgenoten die op z’n minst op één lijn zitten.

Als je het conflict beziet als een soort door China geleide groep en een door de VS geleide groep, is de laatste aan de winnende hand en daar ben ik blij om.”

Veel analisten gaan uit van een lange oorlog. Wat denkt u?

„Ik denk dat het geen lange oorlog wordt. Ik verwacht dat het komende Oekraïense tegenoffensief vrij succesvol zal zijn omdat Oekraïne veel tijd nam om zich voor te bereiden en hierbij onder meer hulp kreeg van westerse inlichtingendiensten. Het land kampt natuurlijk met enkele problemen, zoals het gebrek aan luchtoverwicht. Niettemin heb ik goede hoop op Oekraïens succes. Ik vermoed ook dat de Russische strijdkrachten heel wat minder gemotiveerd zijn dan de Oekraïense militairen.”

De afgelopen jaren liepen de spanningen tussen de VS en China flink op, met name over Taiwan. Hoe eindigt dit?

„Hopelijk vreedzaam. De enige manier waarop het conflict vreedzaam kan eindigen, is dat China het Taiwanese volk laat beslissen of het bij China wil horen. Na wat er in Hongkong is gebeurd, hebben weinig Taiwanezen er trek in om onderdeel te worden van het vasteland. Dat China zijn imago gaat verbeteren zodat de Taiwanese houding verandert, is een zaak van lange adem en ligt evenmin voor de hand. Veel geduld heeft China niet, zeker het huidige regime niet. Taiwan binnenvallen en de bewoners assimileren wordt echter lastig voor China. Taiwan is immers een eiland en amfibische operaties zijn extreem moeilijk. Ik weet niet hoe de spanningen beëindigd zullen worden, maar de kans op een vreedzame oplossing in de nabije toekomst acht ik nihil.”

Een halfjaar geleden besloot u een artikel voor de Indiase krant The Print met: „Er kan weinig twijfel over bestaan dat het opkomende tijdperk er inderdaad een is van oorlog of op zijn minst hoge spanning en conflicten.” Waar doelt u op?

„Ik greep terug op de eerder genoemde boodschap van Modi voor Poetin, namelijk dat het huidige tijdperk geen tijdperk van oorlog is. Ik ben van mening dat we een periode tegemoet gaan zien van grote spanningen tussen de VS en China.”

Spanningen of oorlog?

„Ik denk dat beide partijen voorzichtig zullen zijn met oorlog, aangezien ze allebei kernmachten zijn. Desalniettemin zal de competitie tussen die twee landen intens en zeer gespannen zijn. Op dit moment bevinden we ons nog maar in de beginfase van de concurrentiestrijd. In vele delen van de wereld zullen aan deze concurrentieslag gerelateerde conflicten plaatsvinden, net zoals ten tijde van de Koude Oorlog tussen de VS en de Sovjet-Unie.

Amerika wil vangrails bouwen, grenzen stellen om de intense concurrentie beheersbaar te houden. Zo moet bijvoorbeeld een situatie als zaterdag, waar Chinese en Amerikaanse oorlogsschepen in de Straat van Taiwan bijna tot een confrontatie kwamen, worden voorkomen. Maar Peking ziet het bouwen van vangrails als manier van de VS om China te beteugelen. Ik verwacht dat er een crisis nodig is om China tot het inzicht te brengen dat vangrails noodzakelijk zijn, net als dat de Cubacrisis in 1962 de VS en de Sovjet-Unie tot bezinning brachten. Ik voorzie dus geen oorlog, wel een conflictrijk tijdperk, en een crisis die hopelijk kort voor het uitbreken van een oorlog wordt gestopt.”

Pakistan was altijd de aartsvijand van India. Blijft dit zo, of neemt China het stokje over van Pakistan?

„China ís al onze primaire zorg. Pakistan heeft te veel interne problemen om ons het leven zuur te maken, hoewel Pakistaanse terroristen een groot probleem blijven vormen voor India.”

Serie Staat van de wereld
Een jaar na een serie interviews met analisten over verschuivende geopolitieke verhoudingen, spreken buitenlandredacteuren hen en anderen opnieuw. Kwamen de verwachtingen uit?