Buitenland

Wie in Iran te gematigd is, moet vertrekken

Het waren beelden die de hele wereld overgingen, een paar maanden geleden. Hoge vertegenwoordigers van Iran en Saudi-Arabië schudden elkaar de hand. Na jaren van oplopende spanningen beloofden Iran en Saudi-Arabië dat ze weer ambassades in elkaars land zouden openen. Twee aartsvijanden die zich verzoenen: blijkbaar kan het echt.

Jacob Hoekman
3 June 2023 15:01
Ali Shamkhani op 22 mei. beeld AFP, Atta Kenare
Ali Shamkhani op 22 mei. beeld AFP, Atta Kenare

De vertegenwoordiger van Iran op die beelden was iemand die in eigen land veel lof krijgt toegezwaaid voor zijn rol in het proces. Het is Ali Shamkhani, secretaris van de Opperste Nationale Veiligheidsraad van Iran. Of beter, de ex-secretaris. Want ruim een week geleden moest hij plotseling het veld ruimen om plaats te maken voor Ali Akbar Ahmadian, een tamelijk onbekende officier uit het leger.

Waarom moest Shamkhani vertrekken? Aan zijn staat van dienst kan het niet liggen; die is indrukwekkend. Hoge ambtenaar, minister, presidentskandidaat; Shamkhani is het allemaal geweest. Sinds 2013 zwaaide hij de scepter bij de Opperste Nationale Veiligheidsraad. En dat is geen geringe rol in Iran: die raad speelt een sleutelrol in Irans beleid op veel terreinen. Als de Veiligheidsraad het een goed idee vindt om het atoomakkoord nieuw leven in te blazen, is er grote kans op dat het gebeurt. Als de Veiligheidsraad adviseert om de banden met Saudi-Arabië aan te halen, moet de president wel heel sterk in zijn schoenen staan om dat tegen te houden.

Het probleem van Shamkhani was volgens ingewijden dat hij té machtig werd. Het is een publiek geheim dat de Iraanse president Raisi en Shamkhani elkaar niet liggen, en dat de populariteit van de laatste een doorn in het oog van de eerste is.

Maar op de achtergrond speelt meer mee. Shamkhani is volgens sommige elementen in het Iraanse leiderschap niet radicaal genoeg als het gaat om de grondslagen van de Islamitische Republiek Iran. Dat vindt althans de politieke groepering die zich het Stabiliteitsfront noemt, die als Irans meest extreemrechtse vleugel wordt gezien. De voormalige president Ahmadinejad (bekend van zijn uitspraak dat Israël van de kaart moet worden geveegd) is er een leidend figuur.

Bovendien heeft ook de IRGC moeite met Shamkhani. De IRGC is de Islamitische Revolutionaire Garde, een buitengewoon invloedrijk legerkorps in Iran dat de islamitische grondslagen van het land verdedigt.

Zo bezien kan het ontslag van Shamkhani uitgelegd worden als winst voor de meest conservatieve elementen in de Iraanse regering. De tijd waarop dat gebeurt, is veelzeggend. Want wie nu winst behaalt, kan daar wellicht nog lang van profiteren. Volgend jaar zijn er verkiezingen in Iran, en volgens het doorgaans goed ingevoerde Amwaj Media doen de conservatieve krachten in het land er op het moment alles aan om „elke mogelijke gematigde opleving te dwarsbomen”. Een gematigder Iran lijkt er voorlopig dus niet in te zitten.

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer