Wanneer is de storm rond middelgrote Amerikaanse banken echt uitgeraasd? Niemand die het weet. Het zal voorlopig nog wel spannend blijven, met op het ene moment een zonnetje dat doorbreekt en op het andere moment donkere wolken die samenpakken. Neem vorige week: het aandeel van PacWest, een bank uit Los Angeles, zakt op de beurs in New York diep weg, nieuw onheil dreigt en dan vrijdag opeens een koersherstel van meer dan 80 procent.

Anders dan gehoopt, bleken in de voorbije periode de problemen in ieder geval niet meteen van voorbijgaande aard. Het begon op 10 maart, toen SVB omviel. Dat had een balanstotaal van ruim 200 miljard dollar. Ter vergelijking: ING, de Nederlandse nummer één, is ongeveer vijf tot zes keer zo groot. Snel erna sneuvelde Signature Bank. First Republic Bank balanceerde op het randje van de afgrond, maar een groep sectorgenoten probeerde die te redden door een injectie van 30 miljard dollar aan leningen toe te dienen.

De paniek leek weg te ebben, tot eind april de overname van de voorttobbende First Republic door JP Morgan Chase, rangaanvoerder in de VS, was geregeld. Die deal had een averechts effect, want onmiddellijk daarna richtten de schijnwerpers zich op enkele andere vermeende zwakke financiële concerns, waaronder het genoemde PacWest. Heftige koersbewegingen volgden.

Rente

Bij alle wankelende spelers aan de overzijde van de Oceaan is het de sterk stijgende rente –en dat in een ongekend tempo– die voor moeilijkheden zorgt. De Federal Reserve (Fed), de centrale bank, verhoogde zijn tarieven vanaf maart 2022 met 5 procent. Het management van de brokkenmakers hield onvoldoende rekening met dat risico. Het leidt bijvoorbeeld tot koersdalingen van obligaties. Als je als bank gedwongen bent je bezit daarvan te verkopen omdat je kasgeld nodig hebt, incasseer je forse verliezen. Hetzelfde gebeurt als je een hogere spaarvergoeding moet verstrekken om een uitstroom van klanten te voorkomen of om die reden een dure lening moet afsluiten, terwijl je aan de andere kant heel veel oude hypotheken hebt uitstaan met juist een lage rente.

Bij twijfels rond de gezondheid van een bank vertaalt zich dat in een koersval op de beurs. Tientallen procenten binnen een dag eraf, was de afgelopen weken geen uitzondering. Beleggers willen dan zo vlug mogelijk van de betrokken aandelen af. De onderneming ziet zo haar vermogen verdampen. Ook de verzekering zoals recent nog van de baas van de Fed, Jerome Powell, dat het financiële stelsel veerkrachtig is en in goede conditie verkeert, biedt dan geen soelaas.

Tegoeden zijn in de Amerikaanse wetgeving tot 250.000 dollar veilig. Krijgen spaarders toch angst en halen zij massaal hun geld weg, zoals bij SVB, dan is het lot van de bank bezegeld. We leven in een digitale wereld waarin gemakkelijk en zonder kosten tegoeden worden overgeboekt naar een veiliger geachte rekening elders. Je hoeft er niet bij het kantoor voor in de rij te staan. Een bankrun kan zich daardoor snel voltrekken.

Hogere buffers

De huidige crisis blijft tot dusver beperkt tot de VS. In Europa beleefden we in maart wel de reddingsoperatie van Credit Suisse. De ondergang van dat bedrijf stond echter op zichzelf, had niets van doen met de situatie in Amerika. De Zwitserse bank kwakkelde door allerlei oorzaken al lange tijd. Onder stevige druk van nationale en internationale autoriteiten lukte het een akkoord te bereiken over een overname door UBS, de andere financiële reus in het Alpenland, die werd geleid door voormalig ING-topman Ralph Hamers. Na de overname wensten de Zwitsers een landgenoot aan het roer en moest hij het veld ruimen.

In reactie op de crisis in 2008, die het wereldwijde financiële systeem op zijn grondvesten deed schudden, zijn de voorschriften voor banken aangescherpt. Om de weerbaarheid te vergroten, dienen zij hogere kapitaalbuffers aan te houden en is het toezicht verzwaard. President Trump schrapte in de VS later die nieuwe eisen weer voor kleine en middelgrote spelers. Recent bestempelde de Fed na onderzoek de afgezwakte regelgeving als een voorname oorzaak van de huidige problemen. Het creëerde een situatie waarin een bank kon omvallen, meent die instantie.

Vertrouwen

Forsere reserves bieden overigens geen absolute garantie. Geld en bankieren draait om vertrouwen. Als dat om wat voor reden ook wegvalt, zijn er buffers van geen enkele omvang tegen opgewassen. Een herhaling van 2008 blijft daarom altijd mogelijk. Maar miljardair en superbelegger Warren Buffett sprak zaterdag geruststellend tot een gehoor van tienduizenden aandeelhouders: „Ik denk niet dat het gaat gebeuren.”