Het bezoek leverde hier en daar gemor op omdat het niet zou passen op de dag dat we „ONZE oorlogsslachtoffers” moeten herdenken, zoals BBB-leider Caroline van der Plas twitterde.

Er was donderdag echter alle aandacht voor het eigen oorlogsverleden en het bezoek van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky, een man met Joods bloed, deed des te meer beseffen hoezeer het verleden elders nog volop heden is. Het bezoek was niet specifiek gepland voor 4 mei, maar versterkte de herdenking eerder dan dat het die verstoorde.

Daarbij geldt dat vrijwel niemand in Nederland de hele vierde mei uittrekt om de oorlogsslachtoffers te herdenken. Op het moment dat Zelensky zijn bezoek aflegde, was het grootste deel van Nederland (ook) aan het werk of aan het recreëren. En anders dan sommige Kamerleden suggereerden, konden die zowel de toespraak van Zelensky in de Eerste Kamer bijwonen als de herdenking van de gevallenen in de Tweede Wereldoorlog in de Tweede Kamer.

„Herdenken gaat om de verbinding met nu en de toekomst”, zei Dieuwertje Blok donderdag treffend tijdens haar toespraak op de Dam in Amsterdam. We gedenken de oorlog van toen met oog voor de relevantie ervan voor vandaag. Het is levende geschiedenis. Het gaat op 4 mei dus ook niet enkel om „onze” slachtoffers, voor zover daar al sprake van is. Waren de Joden dat? En waren de onder anderen Canadese, Amerikaanse en ja, ook Oekraïense soldaten, die ons bevrijdden dat?

Voor Bevrijdingsdag geldt net als voor Dodenherdenking dat we dat niet in een vacuüm vieren. Het is geen historisch feestje zonder duidelijke link met het heden. Zonder vrijheid elders in Europa is de onze des te kwetsbaarder. Het is goed om dat na het bezoek van Zelenksy van donderdag nog eens extra op het netvlies te hebben.

Betrokkenheid op de situatie in Oekraïne zegt uiteraard nog niet dat Nederland het wensenlijstje dat Zelensky donderdag op tafel legde, zonder meer moet accorderen. De president pleitte tijdens zijn toespraken in Nederland voor drie zaken: de levering van F-16’s, concrete toezeggingen over het NAVO-lidmaatschap en de komst van een speciaal Oekraïnetribunaal.

Nederland is op alle vlakken welwillend, maar op sommige punten tegelijk en terecht voorzichtig. De Nederlandse voorzichtige positie rond het Oekraïense NAVO-lidmaatschap is goed te verdedigen. Ook in het geval van landen in oorlog is het belangrijk dat de hoge criteria ervoor leidend blijven. In het algemeen is de steun die Den Haag uitsprak voor Oekraïne voor nu echter het belangrijkste. Het eigen verleden schept zijn verplichtingen. Vrijheid heeft een prijs.

Hoofdredactie