Na de presentatie van mijn nieuwe boek, ”Hooglied. Liefde sterk als de dood” (RD 22-4), schreef dr. M. Klaassen een reactie (RD 28-4). Daarin verdedigde hij de klassieke visie op Hooglied. Het is echter mijn ervaring dat je, als je dit Bijbelboek onbevangen leest, onmiddellijk begrijpt dat Hooglied gaat over de liefde en over verliefdheid, over seksuele aantrekking tussen een jonge vrouw en een jonge man. Dit is ongetwijfeld de eerste lezing. Maar wat zich nu werkelijk afspeelt, waarom dit lied in de Bijbel staat, wat de boodschap is, wat wij ervan kunnen leren, dat zie je niet zo direct.

Hooglied is beslist niet een gemakkelijk te begrijpen Bijbelboek. Het is poëzie. En poëzie werkt met beelden die uiteenlopende interpretaties toestaan. Je hebt het geheel nodig om onderdelen te verstaan. En dan nog kun je tot een verschillende uitleg komen. Op zich is dat geen bezwaar. De auteur van Hooglied legt geen verantwoording af van de bedoeling ervan. Dat geeft ons ruimte voor interpretatie.

Hooglied is opgenomen in de Bijbel en heeft dus een geestelijke dimensie. Het geeft ons geloofsonderwijs. Het behoort tot de wijsheidsboeken in de Bijbel en wil ons wijsheid bijbrengen op het gebied van de liefde, dat het onderwerp van dit boek is. Mijn uitgangspunt is dat je in eerste instantie moet lezen wat er staat, zoals dit geldt voor heel de Bijbel. Hooglied is een gedicht en bijvoorbeeld niet een geschiedenis. Zo wil Hooglied dus gelezen worden én ons lezen. Een gedicht werkt met metaforen, zinnebeeldige vergelijkingen. Die roepen een wereld op die er niet werkelijk is. Waar de metaforen dan wel op duiden, vraagt om een zorgvuldige interpretatie binnen de context van het gedicht als geheel.

Ontspoord

Hooglied is een liefdesgedicht, een lied over de liefde tussen twee jonge mensen die zich uitdrukt in hun verlangen de liefde te beleven. De bewondering voor elkaar, de fysieke intimiteit en het genieten van de liefde waar zij naar hunkeren, vormen het thema. De liefde als een verlangen naar vervulling wordt uitgedrukt in beelden.

En zegt Hooglied iets over God en onze relatie met Hem? Zeker wel. Onze ervaring met seksualiteit en seksueel verkeer is meestal gecompliceerd en besmet door het vuil van de zondeval. Wij leven in een tijd waarin we worden overstroomd met misleidende beelden van liefde, seksualiteit en huwelijk. Er vindt in onze samenleving een voortdurende infiltratie plaats van ideeën en opvattingen die deze goede gaven van God vergiftigen en bederven. Daardoor wordt iedereen beïnvloed, ook als we rein en zuiver willen denken en leven.

Onze samenleving is verseksualiseerd. Dat leidt tot heel veel ellende op het gebied van seksualiteit, liefde, trouw, huwelijk, gezinsvorming en persoonlijke ontwikkeling en ontplooiing. Seksualiteit grijpt diep in mensenlevens in. Ze brengt vreugde en verdriet, wordt genoten en geproblematiseerd. Relaties en huwelijken worden aangegaan en verbroken. Als samenleving zijn we ontspoord, zijn we de weg kwijtgeraakt. Hoe vinden we de weg terug? Dit Bijbelboek zou ons daarin kunnen leiden. Juist Hooglied wijst ons een uitnemende weg.

Deel van een geheel

Een Bijbelboek maakt deel uit van een geheel. Je moet Hooglied daarom niet los van de andere Bijbelboeken lezen. Elk boek levert een specifieke bijdrage aan dat geheel. De overige boeken helpen ons Hooglied te verstaan en de betekenis ervan te begrijpen als een boek dat God ons geeft voor ons leven als christen. Hooglied in de context van de gehele Bijbelse canon wil ons leren te leven als gelovige. Het richt zich daartoe op een vitaal aspect van ons leven, onze seksualiteit.

Hooglied is een lied over de liefde van twee jonge mensen. Ja, maar niet elke vrouw en niet elke man maakt dat zo mee en komt tot een huwelijk. En niet elk huwelijk houdt stand. Veel mensen gaan zonder partner door het leven of weten van een gebroken relatie of huwelijk. Wij leven in een tijd met toenemende verwarring over de betekenis van man- en vrouw-zijn. Hoe zit het met deze tweedeling? Dat is een actuele maatschappelijke kwestie. Wat heb je aan Hooglied als je vindt dat dit boek op jou niet van toepassing is? Laten we ons realiseren dat we niet meer in het paradijs leven. De mens viel in de zonde en sindsdien leven we in een gebroken wereld.

Niet alles wat in de Bijbel staat, is rechtstreeks op de gelovige persoonlijk van toepassing. Toch is heel de Schrift ons wel gegeven om ons te onderwijzen. Want wij leven als gelovige niet als individu maar als lid van een gemeenschap. Wij zijn betrokken op het leven van de gemeenschap die deze Schrift heeft ontvangen. En wij hebben de verantwoordelijkheid om daarvan een getuige te zijn.

Opvoedwijsheid

Voor onze tieners en jongeren is Hooglied een onmisbaar Bijbelboek. Zij kunnen ervan leren de ander in hun liefdesrelatie te respecteren, maar meer nog te waarderen en te bewonderen. Zij lezen in Hooglied van emoties en gevoelens, van verliefdheid, van verlangens. Ook van wat moet wachten. Hun wordt inzicht geboden in hoe de ander de relatie beleeft. Hun wordt verteld hoe zij het man-zijn en het vrouw-zijn van de ander kunnen bewonderen. Om daar de tijd voor te nemen, om ervan te genieten, om elkaar als persoon te zien en te prijzen.

Hooglied bespreekt seksualiteit op een poëtische wijze. Dat gaat ook over schepping, zelfbeeld, intimiteit, identiteit, verantwoordelijkheid. Hooglied leert hun de seksuele gemeenschap te bewaren voor hun levenslange verbintenis van liefde en trouw in hun huwelijk.

Veel van wat in de samenleving leeft en waar ook onze kinderen en jongeren mee worden geconfronteerd, staat ver af van de liefde zoals zij in Hooglied wordt bezongen. Dat kan een beproeving van het geloof zijn en dat vraagt om verdere overdenking en bespreking in een veilige sfeer. Dat vraagt ook om wijsheid van ouders en anderen die betrokken zijn bij de opvoeding van onze jeugd.

Volmaakte gave

Een lied over de liefde is Hooglied. In dit ”Lied der liederen” (letterlijke vertaling) wordt op een uitzonderlijk zuivere wijze over seksualiteit gesproken. Over de liefde tussen een vrouw en een man, over hun verlangen naar elkaar, elkaar te beminnen en te bewonderen. Heel de seksualiteit is een scheppingsgave, een volmaakte gave van onze Schepper. Dat lijkt mij de reden te zijn waarom Hooglied in de Bijbel is opgenomen. Om Gods volk te onderwijzen en de weg te wijzen. Want de liefde is mooi maar niet eenvoudig. De Heere vertrouwt zijn scheppingsgave toe aan zondaren, feilbare mensen. Als Hij hen niet bij de hand neemt, gaat het niet goed. Geprezen zij de Heere!

De auteur is theoloog en publiceerde een boek over elk van de vier wijsheidsboeken in de Bijbel.