In het ene oord zijn alle toiletten drie dagen genderneutraal, op de andere locatie klinkt de vraag of er wel zoiets als een genderidentiteit bestaat. Dit laatste is te horen bij The Bigger Picture, de conferentie van Genspect. De internationale organisatie maakt zich zorgen over de ontwikkelingen rond gender en sekse en is uit op een maatschappelijke discussie hierover.

Met de driedaagse in Killarney gaat Genspect de confrontatie met de European Professional Association of Transgender Health (EPATH) aan, die even verderop haar jaarlijkse conferentie houdt. EPATH is de Europese tak van WPATH, die wereldwijde normen voor de behandeling van mensen die zich niet identificeren met hun biologische geslacht vaststelt. Artsen en onderzoekers delen er deze week hun kennis met meer dan 500 bezoekers en bespreken de resultaten van de chirurgische en hormonale ingrepen. Bij de acht opstellers van het conferentieprogramma horen twee Nederlanders: kinder- en jeugdpsychiater Annelou de Vries en genderchirurg Müjde Özer, beiden van Amsterdam UMC.

Stella O’Malley, Iers psychotherapeut en oprichter van Genspect, vindt een „tegenconferentie” nodig. „Het probleem is de beperkte blik van EPATH. De organisatie fixeert zich op de gendertheorie, die zegt dat elke mens –los van zijn biologische geslacht– een genderidentiteit heeft, en kijkt door een gemedicaliseerde bril naar gendervraagstukken. De artsen en behandelaars zijn in de verste verte niet geïnteresseerd in het of en waarom van een medische behandeling, maar bevorderen juist zware medische ingrepen. Daarmee is WPATH voor ons geen betrouwbare autoriteit. Naar ons inzicht past het niet om kwetsbare kinderen puberteitsblokkers, hormonen en operaties op te dringen.”

Vanuit alle hoeken van de wereld zijn mensen naar de Genspect-conferentie gekomen, in totaal ongeveer 400. Anderen volgen de lezingen online. Als EPATH-afgevaardigden binnenstappen, krijgen ze een gratis ticket, zegt O’Malley. „Wij hebben er geen belang bij ruzie te maken. Ik hoop dat we hen zien, al was het maar omdat ze dan de verhalen kunnen horen van degenen die met spijt op hun medische transitie terugkijken.”

Ziet u Genspect als een autoriteit naast EPATH?

„Er is geen reden waarom EPATH het alleenrecht zou hebben. Wij dringen aan op een alternatief voor de zogenaamde genderbevestigende zorg. Een alternatief dat op de realiteit is gebaseerd en prioriteit geeft aan de gezondheid op lange termijn. Er zijn vele manieren om gendergerelateerd leed te behandelen. We hebben daarom zo veel mogelijk verschillende stemmen bij elkaar gebracht. Mijn focus als psychotherapeut beperkt zich tot de psyche; ik heb het nodig om ook stemmen van artsen, juristen, filosofen en sociologen te horen. Vandaar dat onze conferentie The Bigger Picture heet, het bredere plaatje. Ik hoop dat we WPATH, EPATH en andere genderidentiteitsideologen duidelijk kunnen maken dat er een breder perspectief nodig is.”

Onder de sprekers op de Genspect-conferentie bevinden zich socioloog Michael Biggs uit Oxford, de Canadees-Amerikaanse seksuoloog Ken Zucker en de Ierse journaliste Helen Joyce. Vanuit Nederland reisde een 22-jarige studente naar Killarney om te vertellen wat de medische transitie met haar deed en hoe ze ervan terugkeerde (detransitie).

Wat is uw alternatief voor de medische behandeling?

„Sommige mensen met genderdysforie kiezen ervoor om hun genderidentiteit te medicaliseren. Ze gaan in medische transitie en worden dan transgender. Veel anderen doen dit niet. Uit onderzoek blijkt ook dat zo’n 80 procent van de kinderen met genderdysforie dit leed achter zich laat en uiteindelijk lekker in zijn vel komt te zitten. Ik behoor tot die groep. Als kind had ik last van genderdysforie –al heette dat in de jaren tachtig nog niet zo– maar voel me al vele jaren prettig in mijn eigen lichaam.

Wij hebben een ontwikkelingsbegrip van genderdysforie en geloven niet in de genderidentiteitstheorie, die ervan uitgaat dat iedereen een genderidentiteit heeft. Waarom zouden we iemands identiteit medicaliseren? Mensen kunnen daarvoor kiezen als ze dat willen, maar er is een groot verschil tussen ”nodig hebben” en ”willen”. Bij Genspect geloven we dat het beter is om bij gendergerelateerd lijden eerst psychotherapie te bieden om te helpen met negatieve emoties om te gaan.

Het zou sowieso beter zijn als we als samenleving ons begrip uitbreiden van wat het is om een jongen, meisje, man of vrouw te zijn. De behoefte om zich als non-binair persoon (man noch vrouw) te identificeren is pas de laatste jaren ontstaan; dit komt niet eerder in de medische literatuur voor. Toch ondergaan veel gezonde jonge vrouwen borstamputaties in een poging zich aan hun non-binaire identiteit aan te passen. Maar iemand hoeft zich misschien niet als non-binair te identificeren als hij zich niet beperkt voelt door een wereld die hem per se in een hokje wil stoppen.”

U noemt de Genspect-conferentie een „big tent”-evenement. Waarom?

„Daarmee bedoelen we dat we het debat verwelkomen. Respectvol meningsverschil leidt tot betere resultaten, denken wij. Daarom luisteren we naar iedereen.

Het is storend dat EPATH geen debat duldt en ten onrechte volhoudt dat de wetenschappelijke inzichten over gender onomstotelijk vaststaan. Ik vraag me ook af waarom EPATH het maken van opnames tijdens het congres verbiedt. De houding van ”no debate” heeft het gesprek verstikt. Ze heeft genderkritische mensen gedemoniseerd en zelfs gemaakt dat ze hun baan zijn kwijtgeraakt.”

Wat zijn volgens u de lastige vragen die deze dagen naar voren komen?

„Allerlei. Bijvoorbeeld de vraag of we een bepaalde medische ingreep ook daadwerkelijk moeten uitvoeren als wetenschappelijke ontwikkelingen ons die mogelijk maken. En: hoe moeten we reageren nu we weten dat medische transities de mentale gezondheid niet significant verbeteren? Of: waarom zouden we een identiteit zouden medicaliseren? Wat is eigenlijk een identiteit? Hoe beïnvloedt een medische transitie iemands identiteit?”

Wat is voor u het krachtigste moment van de conferentie?

„Zonder twijfel het panel mensen die hun transitie betreuren. We hebben de schrijnende verhalen gehoord van detransitioners, die door hun artsen aan de kant zijn geschoven en aan wie verdere behandeling wordt geweigerd omdat ze met het hormoongebruik zijn gestopt.

Dit is een van de redenen waarom we onze conferentie organiseren. We moeten naar hen luisteren. Zij zijn de black box van de medische genderindustrie. Het is aangrijpend dat WPATH en EPATH hebben besloten de vele ernstige problemen van mensen met een transitie te negeren.”

EPATH gaat desgevraagd niet op de uitspraken Genspect-directeur O’Malley in.