De CDA-fractie wil de gemaakte afspraken over het stikstofbeleid in het regeerakkoord opnieuw ter discussie stellen. De spannende vraag is of het kabinet-Rutte IV deze krachtproef aankan. In de regel bevatten regeerakkoorden moeizaam overeengekomen compromissen. Dat geldt zeker voor het huidige coalitieakkoord van VVD, D66, CDA en ChristenUnie.

Heronderhandelingen kwamen in het verleden vaker voor, zo schrijft Bert van den Braak, bijzonder hoogleraar parlementaire geschiedenis, in een column op parlement.com. Tijdens de kabinetten-Lubbers I en II (1982-1989) vroegen zowel VVD als CDA enkele keren om het openbreken van de formatieafspraken. In 1991, tijdens het derde kabinet-Lubbers, waren extra ombuigingen nodig. Ook tijdens het vierde kabinet-Balkenende kwam het tot een aanvullend akkoord.

Maar niet alleen financiële kwesties leiden tot heronderhandelingen, zo weet Van den Braak. Nieuwe besprekingen ging ook over het defensiebudget, het mediabeleid, de zorgpremies en gekozen burgemeesters. Heronderhandelingen komen dus wel vaker voor en leiden niet per definitie tot een crisis. Dat gebeurde wel in 1977 toen het kabinet-Den Uyl viel over de grondpolitiek. En in 2010 toen het kabinet-Balkenende struikelde over het al dan niet voortzetten van een militaire missie in Afghanistan.

Volgens de hoogleraar is de politieke wil om eruit te komen doorslaggevend: „Het resultaat hangt af van allerlei factoren, zoals de (on)wenselijkheid van een crisis, de ruimte om tot een compromis te komen zonder de geloofwaardigheid te verliezen en de onderlinge verhoudingen. Dát het over enige tijd tot een crisis komt, is dus nog geenszins zeker.”

Visitekaartje

Welke kant wil het onafhankelijke Kamerlid Pieter Omtzigt uit met de overheid? Wie dat wel weten, doet er goed aan de Thorbeckelezing ter hand te nemen die de ex-CDA’er vorige week vrijdag in Zwolle uitsprak.

Omtzigt beschrijft aan de hand van voorbeelden hoe de regering de Grondwet steeds vaker aan haar laars lapt. Als een van de oplossingen ziet Omtzigt de komst van een grondwettelijk hof dat grondwettelijke rechten beschermt. Verder moet er meer controle komen voor de Kamer en moet de regering meer openheid betrachten.

Het zal niet de laatste keer zijn dat Omtzigt zijn toekomstvisie ontvouwt. Langzaam maar zeker werkt hij zo toe naar de lancering van zijn eigen politieke partij.

In de rubriek Parlementvaria beschrijft de redactie politiek opvallende zaken vanuit Den Haag.