„Daarnaast is er in Nederland sprake van grote onderlinge verschillen in hoe goed mensen zich kunnen redden. Deze structurele ongelijkheid tussen groepen is hardnekkig en neemt – ondanks maatregelen van het kabinet – niet af”, aldus het SCP.

Meer dan een miljoen volwassenen in Nederland bevinden zich in een „kwetsbare situatie”. In deze groep die op achterstand staat, gaat het relatief vaak om 65-plussers, alleenstaanden, eenoudergezinnen en mensen met een migratieachtergrond. Ze hebben bijvoorbeeld te maken met een opeenstapeling van problemen als lichamelijke beperkingen, financiële problemen of problemen binnen het gezin. Zij geven hun leven gemiddeld een 6,3, waar het voor anderen gemiddeld een 7,8 is.

Daarbij zegt het planbureau al „een aantal jaar” te constateren dat het sociaal domein, hieronder valt bijvoorbeeld de zorg, voor de mensen in kwetsbare situaties niet goed functioneert. Veel taken zijn sinds 2015 bij gemeenten neergelegd. „Daarbij zijn de budgetten verkleind, en ook voor de komende jaren zijn er aanvullende besparingen in onder meer de jeugdzorg aangekondigd”, schetst het SCP. De zelfredzaamheid van de kwetsbaren zou door beleidsmakers overschat worden en het beleid sluit niet altijd aan bij de „leefwereld” van mensen.

Ook wordt al langer geconstateerd dat het vertrouwen in de politiek daalt. Volgens het SCP is de huidige vertrouwensdip „hardnekkig”. Het meest negatief („zelfs in meerderheid negatief”) zijn burgers over het vermogen van de overheid om problemen op te lossen.

Het SCP wil dat er een langetermijnvisie vanuit het kabinet komt en dat in de uitwerking daarvan de sociaal-maatschappelijke gevolgen van beleid „een volwaardige plek krijgen. Of het nu gaat over de woningnood, de stikstofcrisis, de houdbaarheid van de zorg of krapte op de arbeidsmarkt: al deze beleidsopgaven hebben naast gevolgen voor de economie en de leefomgeving ook (grote) sociaal-maatschappelijke consequenties.” Dit advies geldt voor de Voorjaarsnota en „daarna”.