Taalgids voor in de klas slaat plank behoorlijk mis
„Goedemorgen, jongens en meisjes!” Als het aan het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS) ligt, verwelkomt de docent de klas voortaan niet meer zo. Beter is: „Goedemorgen, allemaal”, vindt de belangenbehartiger van scholieren, want dat is genderneutraal. Een inclusieve taalgids moet een einde maken aan onderscheidend taalgebruik op scholen. Voor woorden die kinderen als negatief kunnen ervaren, moet een alternatief worden gezocht.
De taalgids sluit naadloos aan bij eerdere acties van het LAKS, vooral bekend van de jaarlijkse eindexamenklachtenlijn. Het is wel de vraag of docenten, die toch al te maken hebben met grote werkdruk, zitten te wachten op intensieve gesprekken over inclusief taalgebruik in de klas. Juist het LAKS legde wat dat betreft meerdere malen de vinger op de zere plek: zo protesteerde de organisatie onder de toenmalige voorzitter Sywert van Lienden –nu bekend vanwege zijn rol bij de omstreden mondkapjesdeal– in 2007 tegen de 1040-urennorm in het Nederlands voortgezet onderwijs.
Toch kunnen docenten hun voordeel doen met de 48 pagina’s tellende taalgids. Die is nadrukkelijk niet bedoeld als lijst van verboden woorden, maar om alle leerlingen bij het onderwijs te betrekken en niemand uit te sluiten. Dat is een nobel streven. Het is goed om in het onderwijs na te denken over het effect van woorden, over wat je als docent in de klas zegt (of juist niet zegt). „Taal heeft de macht om mensen buiten te sluiten en om stereotypen en vooroordelen te versterken”, stelt het LAKS terecht vast. Zo valt er zeker wat te zeggen over het voorstel om niet langer van hoger- en lageropgeleiden te spreken, maar gewoon van mbo-, hbo- en wo-opgeleiden.
Tegelijk is het een illusie om te denken dat het gebruik van woorden de werkelijkheid kan veranderen. Wie ”zittenblijven” een te hard woord vindt en liever over ”doubleren” spreekt, zoals het LAKS voorstelt, kan niet verwachten dat daarmee alles aangenamer wordt. Ook ”doubleren” zal aan slijtage onderhevig zijn. De taal proberen aan te passen aan de wensen van het individu om iedere mogelijke gevoeligheid uit te sluiten, is onbegonnen werk en zorgt voor oeverloze discussies. De realiteit laat zich zelden verhullen door een ander taalkleed aan te trekken.
Daarnaast ademt de taalgids van het Landelijk Aktie Komitee Scholieren helemaal de geest van deze tijd, waarin het Bijbelse onderscheid tussen de geslachten er steeds minder toe doet. Moeten de kinderen in groepjes aan de slag met een opdracht? „Verdeel de klas dan niet aan de hand van gender”, adviseert de belangenorganisatie. Daarnaast vraagt het LAKS zich af of scholen in hun administratie rekening kunnen houden met genderneutraliteit. „Is het überhaupt nodig om het geslacht van een leerling te registreren?”
Zeker deze genderneutrale insteek zal christelijke docenten uiterst voorzichtig maken om het LAKS-document als een betrouwbare gids in het onderwijs te gebruiken. Jongens en meisjes in de klas verdienen beter.
