Het meisje zonder naam, de hoofdpersoon in ”Jubeldag”, heeft geen mooie schoenen, nieuwe tas of fleurig etui. Ze heeft ook geen vader. Wel een moeder. Maar die heeft zo veel schulden dat ze geen energie meer heeft om voor haar kind te zorgen. En dus zorgt het meisje voor haar moeder. En voor zichzelf.

In het recent verschenen kinderboek ”Jubeldag” maakt Ariëns duidelijk welke invloed financiële problemen in het gezin kunnen hebben op kinderen. De voormalig bewindvoerder beheerde 12,5 jaar lang het geld van mensen die kampten met schulden. Het viel haar op dat veel aandacht van hulpverleners uitging naar de manier waarop die financiële problemen zo snel mogelijk konden worden opgelost. Aandacht voor de kinderen en voor de gevolgen die de geldstress op hen had, was er nauwelijks.

En dat is kwalijk, vindt Ariëns. „Want het effect van schulden op kinderen is groot. In de gezinnen die ik bezocht zag ik vaak dat de financiële zorgen alle aandacht van de ouders opeisten. Ze waren hele dagen bezig met het hoofd boven water te houden. De rust in huis, structuur, aandacht en zorg voor de kinderen kwamen vaak in het gedrang.”

Zaken die in andere gezinnen geen groot probleem zijn, zijn dat voor ouders met schulden wel, zegt Ariëns. „Stel: een kind verliest onderweg zijn handschoenen. Dat kan natuurlijk gebeuren. Maar voor mensen die al tot over hun nek in de financiële problematiek zitten, is zoiets een klein drama. Want waar halen ze het geld voor nieuwe exemplaren vandaan? Zie dan nog maar eens rustig te reageren naar je kind.”

Het viel de bewindvoerder tijdens haar bezoeken op dat kinderen al jong veel meekrijgen van de problemen thuis. „Ze voelen haarscherp aan dat hun ouders worstelen om hun leven weer op de rit te krijgen. Het gevolg daarvan is dat kinderen niet onbezorgd kind kunnen zijn. Dat vind ik zorgelijk.”

Kinderen praten vaak niet over wat er thuis speelt, zegt Ariëns. „Ze schamen zich. Open zijn over de ellende van thuis, dat doe je niet zomaar.” Ze hoopt dat ”Jubeldag” kinderen helpt om te praten over de situatie in het gezin. „Aan de hand van een verhaal over een ander is het soms makkelijker om open te zijn over je eigen problemen. Ik hoop dat kinderen bij het lezen van ”Jubeldag” merken dat er meer leeftijdsgenoten zijn bij wie het thuis door geldzorgen lastig is.”

Rode cijfers

Het is tijd dat de Nederlandse samenleving anders omgaat met de mensen die kampen met schulden, vindt Ariëns. „Slechts een heel klein deel fraudeert bewust en komt op die manier in de rode cijfers terecht. De grootste groep krijgt ermee te maken door psychische zorgen of veranderingen in de privésituatie, zoals een scheiding of het verlies van een baan.”

Voor een deel van de Nederlanders is de samenleving te ingewikkeld, merkt Ariëns. „Deze groep kan niet meekomen in de digitale wereld en heeft geen idee voor welke regelingen ze wel en niet in aanmerking komt. Schulden ontstaan dan door dingen die personen in onwetendheid verkeerd doen.”

De manier waarop de maatschappij nu omgaat met schulden is vrij zinloos, zegt de voormalig bewindvoerder. „Als samenleving laten we mensen alles tot de laatste euro terugbetalen. Dat klinkt rechtvaardig, maar hebben we er ook oog voor dat deze aanpak gezonde levensjaren, geluk en een onbezorgde kindertijd kost? En het kost de maatschappij veel geld om deze mensen te helpen met het op orde brengen van hun leven.”

Ariëns pleit daarom voor de invoering van een jubeljaar, een moment waarop de schuld wordt kwijtgescholden en deze groep Nederlanders met een schone lei kan beginnen. Dat klinkt heel idealistisch, erkent de voormalig bewindvoerder. „En dat is het deels ook wel. Tegelijkertijd is het jubeljaar niet volledig nieuw. Duizenden jaren geleden, in de tijd van de Bijbel, was dit al praktijk. Juist om te voorkomen dat mensen verdrinken in het maatschappelijk systeem en om hun weer een nieuwe kans te geven.” Het wegstrepen van schulden gebeurde niet uit louter idealisme, legt Ariëns uit. „Maar vanuit de erkenning dat het noodzakelijk was om politieke stabiliteit en sociale rust te creëren.”

Naast rust in de Nederlandse huishoudens ziet Ariëns neveneffecten optreden in het terugdringen van de druk op de zorg, de ziekenhuizen en ggz, politie en handhaving. En in het verminderen van kansenongelijkheid, suïcide en eenzaamheid. „Dit zijn allemaal langetermijneffecten die goed zijn voor het economische, sociale en menselijke klimaat in Nederland. Laten we als maatschappij veel meer onze energie steken in het begeleiden van mensen om schulden te voorkomen dan om ze te laten bloeden tot de laatste druppel.”

Boekgegevens

”Jubeldag. Hoe ik mama terugvond toen ze was verdwaald tussen haar schulden”, Marieke Ariëns; uitg. Boekscout; 84 blz.; € 17,99