Constantijn, parttimeprins van Oranje
Prins Constantijn (53) verdient de kost met een gewonemensenbaan. De rol die de broer van koning Willem-Alexander heeft, was in een vorige generatie „ondenkbaar”.
Als de auto met chauffeur voor de deur van het kantoor staat, klapt Constantijn zijn laptop dicht. Even moet hij op de derde dinsdag van september optreden als prins. Gewoon tussen de bedrijven door stapt hij de koets in, luistert hij naar de plannen van de regering en wuift hij vanaf Paleis Noordeinde naar het toegestroomde publiek. Voor hem lijkt het niet meer dan een vanzelfsprekende verplichting, midden op een gewone werkdag, zo liet een documentaire rond zijn vijftigste verjaardag in 2019 zien.
Op Prinsjesdag is de prins van de partij, en op Koningsdag schudt hij honderden handen. Af en toe laat hij zijn gezicht zien bij een prijsuitreiking, vrijwilligersactiviteit of familiebijeenkomst, maar dat is het dan. „Als Willem-Alexander er behoefte aan heeft, zal ik mijn broer straks zo veel mogelijk in het openbaar en achter de schermen bijstaan”, beloofde de reserveprins al in 2006. Zijn rol zou afhangen „van de gevoelens en gedachten van mijn broer”. Blijkbaar heeft de koning in het openbaar weinig behoefte aan Constantijns hulp, zoals prinses Margriet die gaf tijdens Beatrix’ regeerperiode. Soms nog steeds, trouwens. Zo geven prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven acte de présence bij de traditionele nieuwjaarsontvangsten op Paleis op de Dam; Constantijn en zijn echtgenote, Laurentien, opvallend genoeg niet.
„Het is uiteindelijk aan mijn broer om te kiezen hoe hij invulling geeft aan het koningschap”, zei Constantijn een paar jaar geleden. „Mijn moeder heeft dat op haar manier gedaan; mijn broer doet dat op zijn manier.” Die beperkte rol is dus een bewuste keuze van Willem-Alexander. Zelf is Constantijn ook content met zijn vrijheid. „Ik kan inhoudelijk nu meer doen voor Nederland dan wanneer ik een actieve, formele rol zou hebben. De rol die ik heb, was in een vorige generatie niet eens denkbaar.” Constantijn zit niet op een prinsenbestaan te wachten. „Zonder die vrijheid was ik misschien niet eens naar Nederland gekomen.”
Hij doelt op de verhuizing van zijn gezin in 2015 van Brussel naar Den Haag. Dat gebeurde niet om vaker als prins op te treden, maar omdat het zwaartepunt van zijn werkzaamheden meer in Nederland was komen te liggen. Voor die tijd werkte Constantijn bij de Europese Commissie. Tegenwoordig is hij ambassadeur voor start-ups en werkt hij als zelfstandig adviseur in bedrijfsinnovatie. Samen met prinses Laurentien richtte hij in 2017 de Number 5 Foundation op, een stichting die sociale initiatieven ontwikkelt. Zo biedt Number 5 een plek van samenkomst voor gedupeerden van de toeslagenaffaire.
Mening
Lange tijd was Constantijn nummer drie. Broer Friso, die weinig op had met de reserverol, verloor zijn rechten op de troon omdat hij zonder toestemming van het parlement trouwde met Mabel Wisse Smit. Daardoor schoof Constantijn op 24 april 2004 een plekje naar voren. De geboorte van zijn drie nichtjes plaatste hem weer verder in de lijn van troonsopvolging.
Beatrix’ jongste zoon zegt te leven „zoals ieder ander”. En ja, de prins verdient zijn eigen brood, staat ’s avonds zelf achter het fornuis en is zaterdags te vinden op het voetbalveld. Maar toch is zijn leven niet helemaal normaal. In de supermarkt draaien mensen zich soms om. En voor zijn functies heeft hij goedkeuring nodig, want de minister-president blijft verantwoordelijk voor zijn doen en laten. Toch spreekt de prins diezelfde overheid soms aan. Zo bepleitte hij een verandering van regels voor salarissen in de techindustrie, omdat de sector anders de grote personeelsproblemen niet kan oplossen.
Hoewel hij inhoudelijk ruimte krijgt om zijn functies uit te oefenen, heeft het volgens hem weinig zin om keihard tegen het overheidsbeleid in te gaan. „Als ik dat doe, vraagt iedereen zich gelijk af: Waarom heeft die prins een mening? Dan gaat het weer over de vorm en niet over de inhoud. Soms is het beter om je mening in te houden en anderen te laten verkondigen.”
Gouden kooi
Of zijn bestaan als een gouden kooi voelt? „Nee, nooit. Je kunt jezelf zielig gaan vinden, maar dat heeft geen zin.” Liever kijkt de prins naar de pluspunten die zijn positie met zich meebrengt. Zo gaan in het buitenland deuren open als Constantijn Nederlandse start-ups promoot. „Je hebt de verantwoordelijkheid om wat met je bevoorrechte positie te doen”, vindt hij.
En de verplichte nummers? Die neemt hij voor lief. Zoals een fotoshoot waarbij de prins met zijn gezin schijnbaar geduldig in de stralende zon poseert. Maar als het hem gevraagd wordt, geeft hij toe: „Ik ga liever iets anders doen op zo’n mooie dag.”
