Des te opmerkelijker is het wat er nu gebeurt. Zoals bekend willen Zweden en Finland sinds de Russische inval in Oekraïne graag bij de NAVO. Maar vooral de toetreding van Zweden ligt moeilijk bij één NAVO-lid: Turkije. Dat komt omdat de Turkse president Erdogan wil dat Zweden éérst een aantal mensen uitlevert die in Turkije als terrorist zijn bestempeld – iets wat in Turkije nogal snel gebeurt.

Nu is er recent nog een reden bijgekomen: in Zweden is opzettelijk een Koran verbrand. Een extreemrechtse activist verbrandde het heilige boek van de moslims eind januari bij de Turkse ambassade in Stockholm. Iets soortgelijks gebeurde in Nederland: daar verscheurde de voorman van anti-islamorganisatie Pegida bladzijden uit de Koran.

Deze gebeurtenissen leidden tot veel ophef in het Midden-Oosten. Zolang Zweden dat soort dingen niet verbiedt, kan het fluiten naar NAVO-lidmaatschap, heeft Erdogan vorige week gezegd. Hij oogstte er veel instemming mee onder zijn kiezerspubliek. Dat was ongetwijfeld een van zijn bedoelingen, want over een paar maanden zijn er verkiezingen in Turkije en er staat voor Erdogan veel op het spel.

De woede werd nog verergerd door wat in het Midden-Oosten als een onvervalst staaltje van een dubbele maatstaf wordt gezien: in dezelfde week dat in Zweden een Koran werd verbrand, weigerden de Zweedse autoriteiten om een Zweed van Arabische afkomst toestemming te geven een Thora te verbranden voor de Israëlische ambassade.

Hoe dan ook, de verbranding van een Koran heeft dus tot de zeer opmerkelijke situatie geleid dat het overwegend westerse bondgenootschap van de NAVO niet kan uitbreiden. Wat de oprichters ook hadden kunnen bedenken, dát toch zeker niet.

Ongeschapen

Toch is de woede over de Koranverbranding niet alleen politiek van aard. Miljoenen moslims voelen zich werkelijk diep gekrenkt wanneer zoiets gebeurt.

Hoe komt dat? De islamitische geloofsbelijdenis alleen al tilt een tipje van de sluier op. Die luidt: „Er is geen god dan Allah en Mohammed is zijn boodschapper.” Mohammed is dus een boodschapper. Een boodschapper is op zichzelf niet het belangrijkst, maar zijn boodschap wel. Wat is de boodschap van Mohammed? Dat is de Koran. De Koran is waar het allemaal om draait. Dat is het boek van Allah, het zijn de woorden die de mensheid op het rechte pad kunnen leiden. Het is zelfs zo dat de meerderheid van de moslims gelooft dat de Koran ongeschapen is. Het is het eeuwige woord van God, dat er altijd was en altijd zijn zal.

Vandaar de impact wanneer iemand de Koran respectloos behandelt. Er volgt hoe dan ook een reactie. Dat geldt in veel islamitische gezinnen al als een kind de Koran op de grond legt, of iets boven op de Koran legt – al was het maar een krant. De Koran moet altijd het meest verheven boek in huis zijn; vaak zelfs letterlijk. De Koran ligt doorgaans op de bovenste plank, zodat er niets boven gaat.

Als je zo naar een boek kijkt, is het verscheuren van zijn pagina’s of het doelbewust verbranden helemáál van een andere orde. Het is hetzelfde als Allah zelf proberen te vernederen en te verbranden.

Dwaasheid

Toch vertonen christenen vrijwel nooit dezelfde reflex als iemand de Bijbel op een soortgelijke manier behandelt. Hoe komt dat? Dat komt doordat er twee –letterlijk– cruciale verschillen zijn aan te wijzen. Het eerste is dat de Bijbel niet met de Koran vergelijkbaar is. Zoals aangegeven, is Mohammed in de islamitische theologie de boodschapper en de Koran de boodschap. Maar in de christelijke theologie? Daar is dat precies andersom. De Bijbel is de boodschapper. De profetieën, de evangeliën, ze verwijzen allemaal naar iets anders.

Want wat is de boodschap? Dat is geen boek, maar een persoon. Het is Christus, het Woord van God Dat vlees geworden is. Hij is Gods boodschap in eigen persoon. Om Hem draait het. Wie de impact van een Koranverbranding dus wil vergelijken met een christelijke context, moet proberen te bedenken wat het zou betekenen als mensen Christus proberen te vernederen en doden.

Vernedering

En daar komt het tweede verschil om de hoek kijken. Christus vernederen en doden? Dat is nu juist precies wat met Hem is gebeurd. Sterker nog, dat is exact waarvoor Hij kwam. Hij liet het vrijwillig gebeuren zodat het masterplan van Zijn Vader kon worden uitgevoerd. Dat is de dwaasheid van het Evangelie, zoals Paulus dat noemt.

Toen Gert-Jan Segers en Marten de Vries in 2012 een boek schreven met de ietwat provocerende titel ”Wat christenen geloven en moslims niet begrijpen”, bedoelden ze allereerst dit. Het is in de islamitische theologie ondenkbaar dat God toestaat dat Zijn profeet zo vernederd zal worden.

Als dat wél gebeurt, moet er een reactie volgen. Dat geldt al bij vernedering van de boodschapper, dus zeker bij aantasting van de boodschap zelf. Een bewuste verbranding van de Koran is het allerheiligste op de meest onheilige manier behandelen. Daarop moet straf volgen, is het niet door God zelf, dan wel door mensenhanden.

Wat de straf voor Zweden is, is duidelijk. Geen toetreding tot de NAVO. Althans, niet nu. En zolang Erdogan in eigen land een verkiezing heeft te winnen, zal dat hoogstwaarschijnlijk niet veranderen.

Journalist Jacob Hoekman speurt in de cultuurgeschiedenis naar antwoorden op weerbarstige vragen bij het nieuws