Kort na een prik met het Modernavaccin op 21 juli 2021 krijgt Jana Ruhrländer (32) vervelende hoofdpijn. Na een week komen daar tintelingen aan de linkerzijde van haar lichaam bij. Als haar zicht plotseling verslechtert, trekt ze aan de bel. In het ziekenhuis blijkt dat haar bloeddruk abnormaal hoog is. Artsen kunnen verder niets vinden en staan voor raadselen.

In de weken die volgen, gaat de Duitse steeds verder achteruit. Het komt zover dat ze zich amper nog kan bewegen en dat ze foto’s van haar eigen kinderen niet meer herkent. Het duurt maanden voordat ze weer enigszins de oude is.

Het ”post-vaccinatiesyndroom” of kortweg ”post vac”, noemen Ruhrländer en andere patiënten hun problemen. Wetenschapsjournalist Jop de Vrieze sprak haar en nog dertien anderen die kortere of langere tijd na een coronaprik klachten ervaren. Ook bezocht de Amsterdamse journalist een universiteitskliniek in het Duitse Marburg, waar patiënten met langdurige klachten na vaccinatie terechtkunnen. Vorige week maakte hij zijn bevindingen wereldkundig in een lijvig artikel van tien pagina’s in opinieweekblad De Groene. Het artikel draagt de veelzeggende kop ”Niet meer tussen de oren”.

Hevige trillingen

De gezondheidsproblemen waarmee deze patiënten kampen, lopen sterk uiteen, zegt De Vrieze desgevraagd. „De meeste mensen noemen hoofdpijn, vaak heviger dan ze ooit eerder hebben meegemaakt. Ook brain fog of hersenmist, het gevoel dat denken niet goed lukt, komt geregeld voor. Daarnaast noemen veel mensen POTS, een extreme hartslagstijging bij het opstaan. Sommigen hebben last van vibraties, hevige trillingen van de ledematen. Anderen ervaren vreemde sensaties, zoals verdoofde of juist pijnlijke vingers en tenen. Deze klachten zijn vergelijkbaar met Long Covid. Verschil is dat ze niet zijn ontstaan door een corona-infectie, maar beginnen of verergeren na een coronaprik.”

De Vrieze benadrukt dat het krijgen van langdurige klachten na vaccinatie zeldzaam is, „zeker ten opzichte van gewone Long Covid”. Cardioloog Bernhard Schieffer, directeur van de kliniek in Marburg, schat dat het gaat om 0,02 procent van het aantal gevaccineerden. Omgerekend zou dat voor Nederland neerkomen op twee- tot drieduizend mensen.

Hartslag

Grote vraag is of de klachten daadwerkelijk allemaal het gevolg zijn van vaccinatie of dat er sprake is van een samenloop van omstandigheden. Na tien maanden onderzoek concludeert De Vrieze er „vrij zeker” van te zijn dat vaccinatie kan hebben bijgedragen aan de klachten in deze patiëntengroep. „Als mensen een paar dagen na een prik heftige, immuunsysteem-gerelateerde klachten krijgen, is een verband met vaccinatie aannemelijk. Maar bij sommigen zal het toeval zijn.”

Agnes Kant, directeur van Bijwerkingencentrum Lareb, is echter nog niet overtuigd van een link met vaccinatie. „Veel langdurige klachten kunnen ook andere oorzaken hebben, zoals een infectie. Corona en griep gingen volop rond. Dat maakt het zo moeilijk om er conclusies aan te verbinden.” Ze trekt een vergelijking met trombose met een laag aantal bloedplaatjes, een zeldzame bijwerking van de vaccins van AstraZeneca en Janssen. Omdat dit zo’n specifiek verschijnsel is, kon een verband met de vaccins makkelijker worden gelegd. Dat is een stuk lastiger voor veelvoorkomende klachten als hoofdpijn en spierpijn.

Lareb heeft tot nu toe 41 meldingen ontvangen van mensen die na vaccinatie kampen met langdurige klachten, zoals vermoeidheid, benauwdheid, spierpijn en vergeetachtigheid. „Daarin zien we tot nu toe geen patroon dat aanwijzingen geeft voor vaccinatie als de oorzaak”, zegt Kant. Daarnaast zijn er acht meldingen van POTS, een aandoening waarbij de bloeddruk van een patiënt tijdens het opstaan plots zakt en de hartslag snel stijgt. POTS kan volgens Kant ook ontstaan na bijvoorbeeld een infectie.

Bijsluiter

Bij C-support, een organisatie voor mensen met Long Covid, hebben zich tot begin januari ruim 500 mensen –hoofdzakelijk vrouwen– gemeld met langdurige klachten na vaccinatie. De meest genoemde symptomen zijn vermoeidheid, concentratie- en geheugenproblemen, duizeligheid, kortademigheid, gevoeligheid voor prikkels en hoofdpijn. De verschijnselen ontstonden ongeveer even vaak na de derde als na de tweede of de eerste prik. Ook het type vaccin maakte weinig verschil.

Eline Hofman, huisarts en medisch adviseur bij C-support, zegt niet goed te weten of vaccinatie daadwerkelijk de boosdoener is. „Dat valt moeilijk met zekerheid vast te stellen. De verhalen zijn heel divers. Pas had ik iemand aan de lijn die zes weken na vaccinatie bepaalde klachten kreeg. Er zijn ook patiënten die binnen een of twee dagen klachten ontwikkelen. Dan is een link sneller gelegd. We hebben helaas geen test die zekerheid biedt. Daarom nemen we iedereen die zich bij ons meldt met klachten serieus.”

Het Lareb gaat verder onderzoek doen naar de langdurige klachten, zegt Kant. „We gaan kijken of we de klachten beter in beeld kunnen krijgen en of er andere manieren zijn om patronen te ontdekken. Daarvoor willen we onder meer gebruikmaken van ons vragenlijstonderzoek.” Uit dit onderzoek, waarbij Lareb ruim 27.500 gevaccineerden langdurig volgt, bleek dinsdag dat vrouwen ongeveer twee keer zoveel kans hebben op een bijwerking na vaccinatie als mannen.

Langdurige klachten staan niet vermeld in de bijsluiter van de coronavaccins. Of daar verandering in dient te komen? Kant: „Dan moet eerst duidelijk zijn dat er een verband is.”