Op de werktafel van Gilles ligt een staalkaart met stukjes hout aan een touwtje, afkomstig van zeventig verschillende soorten naald-, loof- en fruitbomen uit de bossen rondom zijn atelier. Elke soort heeft een eigen textuur en kleur. „Geen twee bomen zijn hetzelfde”, zegt Gilles. Van dikke planken die naast zijn werkplaats op rekken liggen te drogen, figuurzaagt de Fransman de meest verfijnde kunstwerkjes: van lampenkampen met priegelige versieringen, kaarsenhouders, puzzels tot flinterdunne boekenleggers.

Aan basismateriaal heeft hij in elk geval geen gebrek, hier in de Livradois. Alleen al onderweg naar dit anonieme gehucht leek er aan het bos geen eind te komen. „Een geschenk van de natuur”, noemt Gilles bomen liefkozend. Zonder de exploitatie van hout in alle denkbare vormen zou het leven in deze van oudsher straatarme streek nagenoeg onmogelijk zijn geweest.

Parc Régional Livradois-Forez is qua oppervlakte zes keer groter dan Het Nationale Park De Hoge Veluwe. Het bergachtige gebied strekt zich van noord naar zuid uit tussen Lyon en Clermont-Ferrand. Meer dan de helft ervan, ruim 1500 vierkante kilometer, bestaat uit bos. Slingerend door het landschap vol valleien, riviertjes, houthakbedrijven en tussen bomen verborgen, middeleeuwse gehuchtjes, vergeet je de tijd.

Is dit werkelijk de 21e eeuw? En vooral: waar zijn de toeristen? De enkele camping die we passeren is piepklein en ook gîtes, vakantiewoningen, en chambres d’hôtes, de Franse bed and breakfasts, hebben meestal maar een paar kamers. Frankrijk trekt jaarlijks 200 miljoen buitenlandse bezoekers, maar de afslag Livradois lijken ze allemaal voorbij te sjezen. Onbegrijpelijk, denken we, als we bij het zoveelste prachtige doorkijkje een stop inlassen. De stilte is telkens overweldigend en we krijgen het gevoel dat we soms meer herten, vossen en fazanten dan mensen zien. Zo veel rust en ruimte, waar vind je die nog?

Is de Livradois-Forez inderdaad een van de best bewaarde geheimen van Frankrijk? Een ding staat vast: als mensen er per ongeluk belanden, is de kans groot dat ze blijven.

Zo verging het tenminste, een jaar of tien geleden, twee Nederlandse echtparen. Afzonderlijk van elkaar waren Mélanie en Marco en Gerda en Cees in Frankrijk op zoek naar een geschikte plek om te wonen. Ze reden maar wat rond in Midden-Frankrijk, namen onbekende afslagen en werden verliefd op Échandelys, een op 1000 meter hoogte gelegen gehucht, omringd door uitgestrekte bossen. Het dorp zelf was, door leegloop en vergrijzing, op sterven na dood. Maar ze kwamen voor de natuur en de rust en daar was tenminste geen gebrek aan.

Na het opknappen van hun huizen openden ze hun gîtes en minicampings en via mond-tot-mondreclame kwamen dan toch de, vooral Nederlandse, reizigers: fervente wandelaars, natuurliefhebbers en de ‘verdwaalden’, die vaak geen idee hadden waar ze waren beland – en vervolgens weken bleven.

Neveneffect was dat het hele dorp profiteerde van de ineens aanwezige toeristen. Het al jaren aftakelende restaurantje Le Relais de la Fontaine naast de fontein op het kerkplein kreeg, na jaren van verval en sluiting, een verfje en ging weer open. Met fris elan organiseren de jonge beheerders tegenwoordig marktjes met lokale producten en spelletjesavonden. Het onbedoelde ‘ontwikkelingswerk’ van de Nederlanders werd zo gewaardeerd, dat twee van hen in 2020 met ruime meerderheid in de dorpsraad werden verkozen.

Zelfredzaamheid is een belangrijk onderdeel van het DNA van de Livradois-Forez. Eeuwenlang moesten inwoners van deze haast onbereikbare streek het zelf zien te rooien. De geografische omstandigheden maakten het onmogelijk grote industrieën te vestigen en op de smalle weggetjes moeten elkaar tegemoetkomende automobilisten ook nu nog geregeld de berm in om elkaar te kunnen passeren. Maar met de overvloed aan bomen en water konden in de Livradois-Forez toch twee bloeiende ambachten ontstaan, waar duizenden banen mee gemoeid waren en die het gebied op de kaart zetten.

Langs de rivier de Dore, in een smalle vallei bij het stadje Ambert, stonden tussen de 15e en begin 20e eeuw tientallen papiermolens. Van al die molens staat er nog één overeind – als levend erfgoed: Moulin Richard de Bas. Het onwaarschijnlijk mooi aan een bergbeek gelegen complex is uitgegroeid tot de bekendste toeristische attractie in de Livradois-Forez. In de oorspronkelijke woning van de toenmalige papiermolenaar vertellen foto’s en historische objecten het verhaal van papier door de geschiedenis heen. Door de benedenverdieping spoelt water, dat een houten rad draaiende houdt. De daaraan gekoppelde, grote bespijkerde hamers slaan en scheuren grote witte lappen katoen en hennep met kracht uit elkaar. De egale witte smurrie die daardoor ontstaat is de basis voor het papier. De papiermaker doopt een houten frame in de brij, laat het uitlekken en legt het, vel voor vel, op een stapel te drogen. Het exclusieve papier, dat in voorbije eeuwen zijn weg vond door het hele land, is nu alleen lokaal nog in trek, vooral bij kunstenaars.

Leef verborgen

„Voor een gelukkig leven, leef verborgen”, luidt een bekend citaat van de 18e-eeuwse Franse schrijver Jean-Pierre Florian. Een motto dat zeventigers Patrice (72) en Jocelyne (77) uit het hart gegrepen is. Geboren en getogen in Normandië, zochten ze meteen na hun huwelijk een plek met minder (zee)wind en meer natuur. Patrice: „We pakten een plattegrond van Frankrijk, zochten daarop de grootste groene vlek –de Livradois-Forez– en pakten, zonder te weten waar we zouden belanden, ons boeltje. Zo is het letterlijk gegaan.”

Ze vonden er meteen de plaats van hun dromen. In een weelderig groen, besloten valleitje en onzichtbaar voor iedereen, verbouwden ze een vervallen meelmolen aan een bergstroompje. Ze stichtten een gezinnetje en nu hun kinderen het huis uit zijn, verhuren ze twee kamers en een gîte aan gasten. Terwijl Jocelyne in de serre uitkijkt over het zwembad, de moestuin en de bomen die hoog tegen de hellingen rondom hun huis groeien, vertelt ze: „Ik ben nergens gelukkiger dan hier. Dit plekje is mijn leven. Er zijn tijden dat ik er wekenlang niet uitkom, in de winter soms noodgedwongen doordat we zijn ingesneeuwd.”

Als we over het steile paadje naar boven rijden, is het valleitje snel uit het zicht. We zetten de auto (wéér) stil en snuiven de frisse boslucht op. Zin om straks de snelweg op te draaien, hebben we niet. De drukke buitenwereld lijkt verder weg dan ooit – en we willen die nog graag even op afstand houden. ”Pour vivre heureux, vivrons cachés”; voor een gelukkig leven, leef verborgen. Zou het waar zijn? Hier wel, zo lijkt het. Al vinden de meeste mensen in deze afgelegen, Franse streek het duidelijk ook best fijn als er af en toe iemand langskomt.

> vacances-livradois-forez.com