Een inschattingsfout, verklaarde de bewindsman het gebeuren vrijdag al. Nadat hij vervroegd was teruggekomen van een landbouwbeurs in Berlijn, meldde hij vrijdagmiddag dat twee maatregelen waarvan hij in december meldde dat die volgend jaar ingaan, toch al sneller ingevoerd moeten worden. Het gaat dan om bufferstroken langs waterkanten die niet bemest mogen worden, en om een regel over het inzaaien van zogeheten vanggewassen.

Kamerleden willen van de hoed en de rand weten. „Waarom besloot het kabinet dit overgangsjaar te communiceren, zonder Brussels akkoord?”, vroeg VVD-Kamerlid Thom van Campen op Twitter. Die vraag kan Adema eenvoudig beantwoorden. Voordat brieven zoals die van 2 december worden verstuurd, wordt er altijd gepolsd wat Brussel ervan vindt. De Europese Commissie zegt vooraf echter niet of de inhoud wel of niet akkoord is.

Landbouwpraktijk

Uiteindelijk moet het kabinet dus zelf inschatten of een uitwerking van regels door de beugel kan. Zodoende is een inschattingsfout absoluut mogelijk wanneer het kabinet bij de uitwerking niet aan de veilige kant gaat zitten. Adema wilde echter ook aansluiten bij de landbouwpraktijk, waar de Kamer op had aangedrongen. Verder wilde de minister, zoals hij al eerder meldde, verschillende eisen over bufferstroken laten uitmonden in één breedte voor alle gevallen – mest, gewasbescherming en het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB).

Of de bewindsman veel waardering krijgt voor zijn inspanningen, valt te bezien. CDA-Kamerlid Derk Boswijk riep in herinnering dat eind vorig jaar, toen sommige gewassen al gezaaid waren, er „pas erg laat vanuit Brussel een grote aanpassing van het mestbeleid” kwam. Hij noemt het terecht dat Adema besloot de sector „een leerjaar te geven, om te voorkomen dat het onmogelijke wordt geëist”. Boswijk vindt de reactie van de Commissie op Adema’s brief van 2 december „niet uit te leggen”. De meeste partijen zullen woensdag hun pijlen echter op de minister zélf richten. Caroline van der Plas van de BoerBurgerBeweging stelde dat er sprake is van „de zoveelste keer dat de Kamer verkeerd wordt geïnformeerd of dat er informatie wordt achtergehouden. Dit kan zo niet doorgaan. Dit kabinet faalt aan alle kanten.”

Volgens Jesse Klaver (GroenLinks) gaat het, in tegenstelling tot wat Adema zei, niet om een inschattingsfout. „Het kabinet-Rutte IV vertraagt en traineert altijd”. Ook de PvdA is niet mild. „Pappen en nathouden. Dat blijft de instelling van bij het ministerie van LNV”, aldus Kamerlid Joris Thijssen.

Eerder

Ook zal de Kamer willen weten waarom Adema niet eerder gemeld heeft dat Brussel zijn uitwerking niet pikte. Op 20 december kwam in de Kamer weliswaar ter sprake dat de Commissie vraagtekens had. Maar Adema zei toen dat er „wat ons betreft op dit moment geen reden tot grote zorg” is. Zijn ministerie stelt tegenover de NOS dat de minister een brief van Eurocommissaris Sinkevicius toen nog niet had gelezen.

Verder ligt voor de hand dat het landbouwakkoord en het vertrouwen van boeren in de overheid ter sprake komen. Duidelijk is dat het nieuws van vrijdag een overeenkomst niet dichterbij brengt. Aan Adema de taak om uit te leggen hoe hij de schade beperkt houdt.

Dat de bewindsman zelf schade overhoudt aan de gang van zaken, lijkt ondanks zijn inspanningen onvermijdelijk.