Chávez terug als president van Venezuela
Hugo Chávez is zondag, twee dagen nadat hij door het leger was afgezet, teruggekeerd als president van Venezuela. Chávez keerde terug naar het presidentieel paleis in de Venezolaanse hoofdstad Caracas nadat hij door hem trouw gebleven soldaten was vrijgelaten en de vrijdag tot interim-president benoemde Pedro Carmona was afgetreden, daartoe gedwongen door gewelddadige protesten. Bij de ongeregeldheden de afgelopen dagen zijn naar schatting 43 doden gevallen.
Chávez kwam even na 3 uur ’s nachts per helikopter aan bij het paleis. Daar werd hij toegejuicht door honderden aanhangers. Iets verderop begonnen duizenden mensen het Venezolaanse volkslied te zingen. Terwijl een militaire kapel speelde, omhelsde Chávez enkele aanhangers.
„Ik ben nog steeds verbijsterd. Ik moet het nog even verwerken”, zei Chávez na zijn terugkeer in een rechtstreekse televisietoespraak. „Ik koester geen haat of wrok, maar we moeten beslissingen nemen en zaken regelen”, aldus de teruggekeerde president, die de bevolking ertoe opriep kalm te blijven. Hij zei niet te zijn mishandeld tijdens zijn gevangenschap. Chávez werd op vijf verschillende plaatsen vastgehouden. Toen hij werd vrijgelaten, zat hij op een eilandje voor de kust.
Chávez’ vice-president, Diosdado Cabello, had zichzelf na het aftreden van Carmona tot waarnemend president uitgeroepen. Na diens terugkeer in Caracas droeg hij de macht over aan Chávez. De president ontkende dat hij vrijdag zijn ontslag had ingediend, zoals Carmona en de legertop hadden gezegd.
Een delegatie van de Organisatie van Amerikaanse Staten is zondag naar Venezuela gestuurd om de situatie in ogenschouw te nemen. Verscheidene Latijns-Amerikaanse landen hadden de machtswisseling van vrijdag scherp veroordeeld, maar niet de Verenigde Staten, die zeiden dat Chávez zijn val aan zichzelf te wijten had.
Een woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken zei zondag dat de VS „bezorgd” zijn over de situatie en de ontwikkelingen nauwlettend volgen. „Wij doen een beroep op alle partijen om geweld te vermijden en te zoeken naar een vreedzame oplossing van deze crisis. Vooral degenen die gezag dragen, hebben een bijzondere verantwoordelijkheid om de orde en de omstandigheden te handhaven die voor alle Venezolanen noodzakelijk zijn om samen te werken, om de essentiële onderdelen van democratie te herstellen”, zei woordvoerder Frederick Jones.
Venezuela is de op twee na grootste olieleverancier van de VS en andersom zijn de VS de belangrijkste handelspartner van Venezuela. Chávez heeft in Washington irritatie gewekt door zich tegen Cuba en ook tegen Iran, Irak en Libië aan te schurken. Beide laatstgenoemde landen hebben zondag de terugkeer van Chávez gevierd als een nederlaag voor de Amerikaanse buitenlandse politiek. „Wij feliciteren het bevriende Venezolaanse volk met zijn overwinning op een Amerikaanse imperialistische samenzwering”, zei de Iraakse vice-premier Tariq Aziz. De Libische leider Gaddafi belde zondag met Chávez om hem met zijn „behouden terugkeer” geluk te wensen, aldus het Libische persbureau JANA.
Enkele waarnemers kritiseerden de Amerikaanse regering voor haar kennelijke steun aan een ondemocratische ontwikkeling en wezen erop dat de VS, als zelfverklaarde sponsors en beschermers van democratie, zich zo’n gedrag niet kunnen veroorloven. „Een van de zorgwekkendste dingen in Latijns-Amerika is de houding van de Verenigde Staten toen zij met deze coup werden geconfronteerd”, aldus Ana Barón in een commentaar voor de Argentijnse krant Clarín. „Washington weigerde de omverwerping van Chávez als een staatsgreep te beschouwen.”
Colombia had niet onmiddellijk commentaar op de terugkeer van Chávez. Het buurland onderhield een gespannen relatie met de regering-Chávez vanwege haar veronderstelde steun aan de linkse guerrilla in Colombia. De Colombiaanse minister van Buitenlandse Zaken, Clemencia Forero, noemde vrijdag de zelfverklaarde opvolger van Chávez, de zakenman Pedro Carmona, „een grote vriend van Colombia.”
Chávez is een voormalige paratroeper die in 1992 leidinggaf aan een mislukte staatsgreep en in 1998 tot president werd gekozen op grond van een programma waarin de armoedebestrijding centraal stond. Zijn ambtstermijn loopt officieel tot 2006.
Vice-president Cabello zei zaterdag dat Carmona en zijn medewerkers vervolgd zullen worden wegens samenzwering en rebellie. Ook zei hij dat er ruim honderd militairen zijn gearresteerd.
Tienduizenden mensen verzamelden zich zondag rond het presidentieel paleis nadat bekend was geworden dat Carmona was opgestapt. In afwachting van Chávez’ terugkomst staken ze vuurwerk af. Vertegenwoordigers van Chávez’ regering, onder wie velen die in de korte tijd dat Carmona president was waren ondergedoken voor de politie, en legerofficieren die Chávez waren blijven steunen, vielen elkaar op de marmeren binnenplaats van het paleis om de hals. De politie voerde vrijdag en zaterdag tientallen invallen uit op zoek naar medewerkers van Chávez.
Carmona, voorzitter van de werkgeversorganisatie Fedecámaras en een van de leiders van de algemene staking die leidde tot de afzetting van Chávez, werd vrijdag door de legertop tot president benoemd. Dat gebeurde enkele uren nadat generaals Chávez hadden gearresteerd omdat hij gewapende aanhangers donderdag opdracht zou hebben gegeven een menigte van 150.000 demonstranten onder vuur te nemen. Zestien demonstranten werden doodgeschoten en honderden mensen raakten gewond.
Zaterdag vielen bij rellen en plunderingen zeker 25 doden en honderden gewonden. Cabello beschuldigde de politie ervan grof geweld te hebben gebruikt tegen demonstranten die de terugkeer van Chávez eisten. In de sloppenwijken van Caracas nam de politie naar verluidt demonstranten onder vuur.
Het totaalaantal doden tijdens het bewogen weekeinde wordt geschat op 43 en het aantal gewonden op 323.