Ooit, bij het ingaan van de Onderwijswet in 1857, was het nog overzichtelijk. Je had eerst de kleuterschool, wat nu groep 1 en 2 van de basisschool is. Daarna volgde de lagere school, voor kinderen tussen de 6 en 12 jaar oud. Als je daar uitgegroeid was, kon je door naar het ”meer uitgebreid lager onderwijs” (mulo) of de hogere burgerschool (hbs). Knappe koppen met welgestelde ouders konden trouwens ook het gymnasium volgen.

De hbs was er voor leerlingen die nu naar havo of vwo zouden gaan. Wie tegenwoordig vmbo zou doen, ging toen naar de mulo. Overigens kreeg de mulo in 1920 officieel de naam ulo, maar veel uloscholen bleven zich gewoon „de mulo” noemen.

Mammoetwet

Vrij snel na 1857 schoten er tal van extra soorten scholen als paddenstoelen uit de grond. In 1961 werd bijvoorbeeld de eerste ambachtsschool opgericht, met technische opleidingen voor jongens die van de lagere school kwamen. Voor meisjes die zich na klas 6 wilden bekwamen in huishoudelijke taken kwam er eind 19e eeuw de huishoudschool – later door velen smalend de spinazieacademie genoemd. Omdat de hbs oorspronkelijk alleen voor jongens was, kwamen er ook middelbare meisjesscholen (mms). Kinderen die na de lagere school helemaal niet doorleerden, moesten tot hun 14e levensjaar toch ergens in een schoolbank aanschuiven. Voor hen was er de zevende klas, en in sommige gevallen zelfs de achtste klas, die later opgingen in het voortgezet gewoon lager onderwijs (vglo). Kortom: de onoverzichtelijkheid nam snel toe.

In 1968 trad de Wet voor voortgezet onderwijs in werking. Allerlei onderwijswetten werden daarin bij elkaar geveegd. Vanwege de reusachtigheid van die wet kreeg hij de naam Mammoetwet.

De mammoet maakte een einde aan de ulo en de hbs. De ulo werd vervangen door het middelbaar algemeen voortgezet onderwijs (mavo); de hbs maakte een doorstart in het hoger algemeen voortgezet onderwijs (havo) en het voorbereidend wetenschappelijk onderwijs (vwo) – waar het gymnasium onderdeel van werd.

Dankzij de Mammoetwet ontstond ook het lager beroepsonderwijs (lbo). In 1992 ging dat verder onder de naam voorbereidend onderwijs (vbo). Die naamgeving is mijns inziens niet bijster gelukkig. Welke vorm van onderwijs is niet voorbereidend? Dat is toch het hele idee van onderwijs?

Enfin, intussen, in 1985, veranderde er voor de kleuter- en lagere scholen ook iets. Die werden samengevoegd tot de basisschool. De eerste klas werd groep 3, de zesde klas groep 8, et cetera.

Verwarring

Tot zover is het nog te volgen. Maar dan. Het is 1999. De mavo bestaat alweer enkele decennia, het vbo nog maar een paar jaar: tijd voor vernieuwing, vindt de politiek. Mavo en vbo worden samengevoegd tot voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (vmbo). Einde mavo dus, zou je zeggen. Maar dat is niet zo. De mavo bleef in de wet bestaan.

Op het verschil tussen mavo en vmbo zou je haast kunnen promoveren. Dat er verwarring over bestaat, blijkt zelfs uit (het recent vervallen) artikel 21 in de Wet op het voortgezet onderwijs. Daar staat: „Het bevoegd gezag van een school voor middelbaar algemeen voortgezet onderwijs (…) kan voor die school de aanduiding ”voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs” hanteren. Bij verschil van mening tussen het bevoegd gezag en Onze Minister, tot welke van de soorten zij behoort, beslist Onze Minister.”

Haast lachwekkend vind ik dat. Blijkbaar weten schoolbesturen het ook niet meer.

Na een bezoek aan websites van allerlei middelbare scholen zou je kunnen concluderen: mavo wordt overwegend gebruikt als bijnaam van de theoretische leerweg binnen het vmbo. Maar tal van uitzonderingen vechten die conclusie aan.

Basiskader

Wat zijn nu die basiskaderleerlingen die een bezoek aan EMG brachten? Dat zijn een soort vmbo’ers. Binnen het vmbo zijn er namelijk vier leerwegen: de zojuist genoemde theoretische (tl), de gemengde (gl), de kaderberoepsgerichte (kl) en de basisberoepsgerichte leerweg (bl). Er loopt een scheiding tussen de eerste en de drie andere leerwegen. De eerste is een soort havo-light, de andere drie zijn voor de echte doeners.

Op veel scholen worden leerwegen gecombineerd; om administratieve rompslomp te verminderen en te kleine klassen te voorkomen. Zodoende zijn er scholen met „gt-klassen”, waarin tl en gl bij elkaar zitten. De andere twee wegen gaan vaak ook samen op weg, en dat heet dan: basiskader.

Tot nog toe ging het alleen nog maar over het reguliere onderwijs. Daarbuiten heb je ook nog reboundklassen, allroundklassen, cluster 4-klassen, integratieklassen, trajectklassen, plusklassen.

Sova-training

En de reeds genoemde afkortingen vormen trouwens nog maar het topje van een grote ijsberg. Op sommige scholen is er iemand belast met kwazo (de kwaliteit van zorg). Een leerling kan een sova-training (sociale vaardigheden) volgen. Als een puber wat extra hulp nodig heeft, kan hij op sommige scholen lwo (leerwegondersteuning) krijgen. Dat is dan weer iets anders dan het lwoo (leerwegondersteunend onderwijs), dat net als vwo, havo en vmbo een bepaald niveau is. Op sommige scholen kunnen leerlingen die moeite hebben met Engels vto (versterkend talenonderwijs) volgen. Daarentegen is er voor talenwonders tto (tweetalig onderwijs).

De meeste begrippen en afkortingen zijn het gevolg van de aandacht voor passend onderwijs. En, maatwerk voor iedere individuele leerling, daar is natuurlijk veel voor te zeggen. Misschien weegt dat wel op tegen het nadeel van de begrippenchaos die we op de koop toe kregen.