Wie op de centen moet letten, ziet de komende dagen waarschijnlijk met een somber gemoed tegemoet. Want -4 graden in het vizier betekent dat er meer gestookt moet worden om het binnenshuis behaaglijk te houden. Toch zegt een groot deel van de Nederlanders door te gaan met besparen op de gasrekening, ook nu de temperatuur buiten daalt.

„De meeste mensen zullen de thermostaat op 19 graden hebben staan. Een graadje lager dan ze gewend waren”, zegt Marlon Mintjes, energiebesparingsexpert van voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal. „En ’s nachts zal dat rond de 15 graden liggen. Dat is tenminste wat we adviseren.” Voor wie vloerverwarming heeft, is het overigens zuiniger om de kachel ’s nachts op 17 of 18 graden te laten staan. „Opwarmen duurt bij vloerverwarming een stuk langer.”

Mensen die overdag niet thuis zijn, kunnen de warmteregelaar prima op 15 graden laten staan. „En als je in de kerstvakantie een weekje weggaat, kun je de thermostaat zelfs naar 12 graden draaien.” Nog kouder is volgens Mintjes echter geen goed idee. „De minimale temperatuur in huis moet tussen de 12 en 15 graden liggen. Draai je de thermostaat lager, dan is dat slecht voor het huis en je gezondheid.”

Koude lucht kan namelijk minder vocht bevatten, dus een lage temperatuur verhoogt de luchtvochtigheid in huis. „Dat zie je bijvoorbeeld aan de condens die op de ramen staat”, zegt de expert. Vocht zorgt voor schimmelvorming in huis, wat bij de mens verkoudheid en astmatische klachten tot gevolg kan hebben.

Gemiddeld genomen moet de luchtvochtigheid in huis tussen de 40 en 60 procent zijn, zo adviseert Milieu Centraal. Komt het vochtgehalte boven dat percentage uit, dan neemt de kans op ziekteverwekkers toe. Te droge lucht is echter ook niet goed. Houten vloeren en meubels kunnen dan krimpen.

Schimmels hebben een hekel aan droogte en bewegende lucht. Mintjes drukt mensen dan ook op het hart om genoeg te ventileren. „Ook al is het buiten koud, stromende lucht is erg belangrijk tegen schimmelvorming. Dus zet vooral je ventilatiesysteem niet uit of laat een klepraampje openstaan.” Wie de was ophangt, kookt of doucht, doet er goed aan extra te ventileren. „Bij die activiteiten komt vocht vrij. En anders wordt je was ook heel slecht droog.”

Elektrische deken

Wie wil besparen op de gasrekening kan volgens de expert het beste investeren in een elektrische deken of een infraroodpaneel. „Mensen kopen nu vaak elektrische kachels, maar die vreten stroom. Een infraroodpaneel is wat duurder, maar verbruikt minder energie.” Een elektrische deken is volgens Mintjes sowieso een goed idee. „Het kost weinig stroom en verwarmt het lichaam. Het is veel goedkoper dan een hele ruimte verwarmen.”

De expert begrijpt goed dat mensen radeloos worden van hun hoge energierekening. Ze raadt aan om de besparingstips van Milieu Centraal (zie kader) consequent op te volgen. „Daar valt een hoop winst mee te behalen.” Verder adviseert ze om niet zomaar allerlei warmteapparatuur te gaan kopen. Dat kost volgens Mintjes vaak meer dan het oplevert. „En pas op met petroleum- en houtkachels. Die zijn schadelijk voor de gezondheid.”

Kleding

„Hout stoken we alleen ’s avonds en in het weekend”, vertelt De Bree. De houtkachel verwarmt lokaal: alleen de woonkamer en de keuken. Kleding en beddengoed die uit de wasmachine komen, hangt ze voor de kachel te drogen. „De was krijg ik boven niet droog.”

De thermostaat in de woning in Renswoude staat dag en nacht op 16,5 graad. Als de temperatuur daaronder zakt, springt de cv-ketel aan. Kouder moet het niet worden, omdat het dan te vochtig wordt, verklaart de inwoner van Renswoude. „We horen van gezinnen die geen gas kunnen betalen en daardoor veel last hebben van vocht en schimmelvorming in huis. Zo’n situatie willen wij voorkomen.”

De Bree woont in een slecht geïsoleerde jaren-60-woning. Zo zijn de ramen op zolder van enkel glas. Daar wil ze raamfolie op plakken. „Dat schijnt goed te werken.”

Sierhaard

De cv-ketel slaat aan als de temperatuur in huis onder de 16 graden duikt. Dat gebeurt soms ’s nachts, als de houtkachel uitstaat. „Zodra we ’s ochtends beneden komen, zetten we de kachel aan”, zegt Timmerman. „Pas was het daar 15 graden. De centrale verwarming heb ik toen snel uitgezet.”

Een jaar geleden verwarmde Timmerman het huis met de centrale verwarming en de houtkachel –die vooral als sierhaard dienst deed– tot een graad of 23. Nu is het er overdag niet warmer dan zo’n 18 tot 20 graden. „Dat is niet hinderlijk. Je went eraan.”

De kinderen hebben weinig last van de kou. Ze hebben vaak dikke pantoffels aan en zitten graag bij de kachel, zegt Timmerman.

Elektrische kachel

Op de eerste verdieping is het beduidend koeler dan beneden: 13 graden. „Het is gezonder om bij lagere temperaturen te slapen.” Voor als het boven al te koud wordt, staat er een elektrische kachel stand-by.

Door de lage temperaturen kampt de zolder wel met vochtproblemen. „Dat komt ook doordat ik daar mijn was ophang.” Met vochtvreters, elektrische apparaten die vocht uit de lucht onttrekken, probeert Timmerman daar wat aan te doen. Ook zet ze om die reden de ramen op een kier.

Kaarsen

De Beekbergse draait de gaskraan niet te ver open, omdat ze bezorgd is anders de rekening niet te kunnen betalen. „Bij hetzelfde verbruik zouden we van 300 naar 750 euro in de maand gaan.”

Kaarsen moeten ervoor zorgen dat de woonkamer iets opwarmt. „We branden een stuk of zes grote kaarsen tegelijk. Meer niet, want dan krijgt onze dochter hoofdpijn.”

De gezinsleden proberen zich verder warm te houden met behulp van pantoffels, dikke sokken en fleecedekens. Bovendien liggen er elektrische dekens van de Hema.

Stufken vindt het een „leerzame periode. Een jaar geleden vonden we 18 graden fris. Als het nu 18 graden in huis is, vinden de kinderen het warm. Je raakt eraan gewend.”

Druipen

Kouder dan 15 graden moet het niet worden, vindt Stufken. Nu al kampt het huis met vochtproblemen. „Als ik ’s ochtends de gordijnen opentrek, druipen de ramen van het vocht. Elke ochtend zeem ik ze daarom. Soms sla ik dat over, omdat ik twee tot drie dagen in de week werk en dan vroeg de deur uit moet. Als ik dan ’s middags thuiskom, is alles nog nat.”

Ze merkt wel een verschil tussen de types glas. „De ruiten in de voordeur zijn van enkelglas. Die zijn ’s morgens veel natter dan de ramen met dubbelglas.” Stufken overweegt de ramen van enkelglas te vervangen door dubbelglas. „Dat scheelt gas.”

De moeder is enigszins bezorgd dat haar meubels gaan lijden onder de hoge luchtvochtigheid in huis. Tot nu toe heeft ze alleen bij het raam in de dakkapel schimmelplekken kunnen ontdekken.

„Binnenkort krijgen we rolluiken voor de ramen”, zegt Stufken. „Die houden de warmte meer in huis en dat scheelt hopelijk in de energiekosten.” Het idee van de luiken ontstond overigens in de zomer, toen het bloedheet was.