Wat is schurft?

Scabiës of schurft is een besmettelijke huidaandoening die wordt veroorzaakt door de schurftmijt. Deze beestjes zijn nog geen halve millimeter groot en met het blote oog niet te zien. De volwassen vrouwtjes graven gangetjes in de huid en leggen daar eitjes. Daardoor ontstaan blaasjes, rode bultjes en schilfering, met name tussen de vingers, in de handpalm, bij de elleboog, bij de geslachtsdelen of op de voeten.

Schurft komt vaker voor onder mensen die dicht op elkaar leven. Bijvoorbeeld in studentenhuizen en militaire kazernes. Ook verpleeghuizen en andere zorginstellingen zijn een mogelijke haard voor een uitbraak, zeker als meerdere mensen op één kamer verblijven. De besmetting wordt overgedragen bij langdurig huidcontact of bijvoorbeeld doordat je op een bank zit waarin de schurftmijt zich heeft genesteld.

Een aandoening leidt tot enorme jeuk, die ’s nachts op z’n ergst is. Bij de eerste besmetting duurt het twee tot zes weken voordat de jeuk begint. Bij een volgende besmetting begint de jeuk al na een paar dagen.

Je kunt ook schurft krijgen van een dier, maar dat is een ander type schurftmijt, dat bij de mens niet kan overleven. De klachten hiervan verdwijnen dan ook vanzelf, binnen drie weken.

Neemt het aantal gevallen echt toe?

Dat weten we niet precies, zeggen woordvoerders van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in Bilthoven. Het is geen meldingsplichtige ziekte, behalve wanneer er een uitbraak is in een woongroep voor gehandicapten of in een verpleeghuis. Het feit dat het aantal meldingen toeneemt, duidt er wel op dat de aandoening meer voorkomt dan eerder.

Het RIVM gaat in zijn voorlichtingsmateriaal nog uit van 3 gevallen per 100.000 inwoners, maar volgens het Nivel, het Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg, is het aantal gevallen sinds begin augustus gestegen van zo’n 8 naar 28 per 100.000 inwoners. Het aantal meldingen groeit al jaren en de afgelopen twee jaar was sprake van meer dan een verdubbeling.

Hoe komt dat?

Dat is niet bekend. Er wordt soms een verband gelegd met de opheffing van de beperkende maatregelen die tijdens de corona-uitbraak golden, hoewel de cijfers hoger zijn dan voordat deze pandemie begon. Jongvolwassenen kunnen nu in elk geval weer ongehinderd met elkaar in contact komen. Onder deze groep komt de ziekte relatief veel voor. De GGD in Amsterdam richt zich zelfs specifiek tot één groep: „Ben je student en heb je last van jeuk? Kom dan langs tijdens ons schurftspreekuur op woensdagochtend.” Ook andere universiteitssteden kennen zo’n spreekuur.

Wat is ertegen te doen?

„À je joekte ei, mô je krauwe”, zeggen de Zeeuwen. Als je jeuk hebt, moet je krabben. Maar dat kan een schurftpatiënt beter niet doen, want daardoor verspreidt de aandoening zich. Lastig is dat wel, als de jeuk bijna niet te verdragen is.

Voor het stellen van de diagnose en het voorschrijven van de behandeling gaat een patiënt naar de huisarts. Die zal zo nodig doorverwijzen naar de dermatoloog.

De schurftmijt kan worden bestreden met een speciale crème die zowel de mijten als de eitjes doodt. „Smeren, smeren en blijven smeren”, aldus een bulletin van het RIVM. Ook worden weleens tabletten voorgeschreven, eventueel in combinatie met de crème.

Twaalf uur na een effectieve behandeling is het besmettingsgevaar geweken. De jeuk verdwijnt niet direct; die wordt tijdens het genezingsproces zelfs nog erger doordat de mijten in de huid opgeruimd worden. Ter verlichting van de jeuk kunnen antihistaminetabletten, mentholpoeder of vette zalf worden gebruikt. De jeuk kan nog enkele weken aanhouden.

Huisgenoten en mensen met wie de patiënt intensief contact heeft gehad, moeten tegelijk met de patiënt worden behandeld, ook als ze nog geen klachten hebben.

Bij het reinigen van kleding, beddengoed, handdoeken, meubelbekleding en knuffelbeesten moeten instructies nauwgezet worden opgevolgd, want de schurftmijt is moeilijk uit te roeien.

Artsen hebben geopperd studenten twee keer per jaar preventief een ivermectine-pil te laten slikken. Zover is het nog niet.

Een stuurgroep van het RIVM bekijkt momenteel of de richtlijn voor de bestrijding van schurft moet worden herzien. Daartoe is een aantal jaren geleden al besloten, maar de herziening kwam stil te liggen doordat de coronapandemie alle aandacht van de deskundigen opeiste.