Sociale media zijn geen onschuldig tijdverdrijf meer voor jongeren. Ze zijn een structurele bedreiging voor hun mentale en fysieke gezondheid. Dat stellen zeventien Belgische experts –onder wie de bekende psychiater Dirk De Wachter en neuroloog Steven Laureys– in een open brief aan de Vlaamse regering. Ze roepen op tot het verhogen van de leeftijdsgrens voor sociale media voor jongeren naar zestien jaar, zoals in Australië geldt.

De brief, vorige week gepubliceerd door burgerbeweging Kids Unplugged, waarschuwt voor een negatieve impact op het brein en het emotioneel welzijn van kinderen en jongeren. „Veel studies tonen aan dat overmatig schermgebruik bijdraagt aan slaapproblemen, concentratiestoornissen, angst, depressie, obesitas en een verstoorde sociale en emotionele ontwikkeling”, aldus de auteurs. „Daarnaast worden jongeren blootgesteld aan schadelijke online-inhoud, zoals pornografie, cyberpesten en radicalisering.” Ze roepen op tot actie.

Valse leeftijd

Die actie lijkt er in ieder geval al te komen van de Vlaamse minister voor Welzijn Caroline Gennez (Vooruit). Ze steunt de oproep van de wetenschappers. „De veiligheid van onze kinderen is te belangrijk om over te laten aan China of Elon Musk”, laat ze weten in een reactie. „Zij verdienen massa’s geld door onze kinderen verslaafd te maken aan al die troep. Het mentale welzijn van jongeren interesseert hen geen sikkepit.”

Gennez wil niet wachten op internationale regulering of vrijblijvende zelfregulatie van techbedrijven. Ze pleit voor striktere wetgeving en een verbod op sociale media onder de zestien. Ze wil ook een publiek debat over hoe Vlaanderen kinderen beter kan beschermen in de digitale wereld. „In het echte leven vinden we het normaal dat we leeftijdsgrenzen hanteren. Waarom zou dat anders zijn op sociale media?”

Er klinkt ook een ander geluid. Tegenstanders van een verbod wijzen op de beperkte handhaafbaarheid: jongeren kunnen makkelijk een valse leeftijd opgeven of technische omwegen zoeken. Daarnaast dreigen de positieve aspecten van sociale media verloren te gaan, zoals sociale verbinding en zelfexpressie. Zeker voor jongeren die zich eenzaam of onbegrepen voelen, kan online contact een reddingsboei zijn, een manier om hun identiteit te onderzoeken.

Hard nodig

Volgens de ondertekenaars van de brief is een verbod niet louter symbolisch, maar hard nodig. Ze verwijzen naar neurowetenschappelijk onderzoek dat aantoont hoe sociale media het brein van jongeren beïnvloeden in een kritieke ontwikkelingsfase.

Minister Gennez lijkt vastbesloten om de lijn van actie door te zetten en hoopt op bredere steun voor haar standpunt. „Vele ouders doen hun uiterste best om het smartphonegebruik van hun kinderen in de gaten te houden, maar ze kunnen niet altijd en overal over hun schouder meekijken. Dus het is aan de overheid om onze kinderen beter te beschermen.”