Zou er iets in het grondwater zitten, op sommige plaatsen van Nederland? Dat zou verklaren waarom bijvoorbeeld Ede overloopt van de schrijvers en dichters, van Jan Siebelink tot Jos van Manen Pieters, terwijl Epe veel minder literair talent te bieden heeft. Alleen in de hervormde pastorieën, daar lukt het schrijven als nergens elders.

Barneveld, biblebelt, boek. Dat is geen vreemde drieslag. Rondom de Oude Kerk blijkt zich het nodige te hebben afgespeeld op literair gebied. In de schaduw van de toren van de enige echte Jan van Barneveld: Jan van Schaffelaar.

De ”Martens Dyck” heet tegenwoordig gewoon Dorpsweg. En in 2001 verdween de heilige ook uit het gemeentewapen. Alleen de plaatsnaam zelf herinnert nog aan Sint Maarten, die -zo gaat het verhaal- zijn mantel deelde met een bedelaar. Of nee, hij is ook terug te vinden op het kleurige mozaïek bij de ingang van de rooms-katholieke kerk. Het protestantse Maartensdijk heeft geen beschermheilige nodig.

Een gezangenbundel werd er plechtig ten grave gedragen en dorpskinderen lopen er elke dag zomaar kans in een boek terecht te komen. Benthuizen is een dorp vol ongewone gebeurtenissen. En die vragen om ongewone boeken.

„Onze haring, vers van het mes, tot klokslag zes.” Zowaar, de regel van de Vlaardingse visverkoper rijmt. Ook de geboortegrond van vissers en zeelieden brengt schrijvers en dichters voort. Maar hoe voorkom je dat op de woelige baren zomaar wat in het wilde weg wordt gefilosofeerd?

In de jachthaven van Middelharnis deinen plezierboten zachtjes op en neer. De vissersvloot heeft zich allang teruggetrokken in andere dorpen. Het bronzen koffiekokertje wacht parmantig maar vergeefs op het gaffelschip waar hij als jongste bemanningslid kan aanmonsteren. Achter hem rijst de machtige toren van de hervormde kerk boven masten en rode daken uit. „Als een grijsaard vervreemd van het tegenwoordige geslacht.”

Terneuzen staat internationaal bekend om zijn coffeeshops en geestverruimende middelen. Geen wonder dat er spookverhalen de ronde doen over een schipper die voor altijd moet ronddolen. Maar het levende Woord -dat eeuwig blijft- trok er ook een vrouw uit de drugsellende.