Het is vooral aan christenen te danken dat er na de val van de Muur geen geweld uitbrak, zegt Konrad Flämig, die er zelf bij was. Binnen de DDR was de kerk ongewenst. Maar in de tijd van overgang was ze broodnodig.

Jehovah’s Getuigen hadden het dubbel moeilijk in de DDR. Steffen Zuber nam in de zomer van 1989 met zijn gezin de benen. Via de grens tussen Hongarije en Oostenrijk. Na de val van de Muur durfde hij maandenlang niet meer terug.

Meermalen speelde de datum 9 november een beslissende rol in twintigste-eeuws Duitsland. Niet voor niets wordt ze wel „de Duitse datum” genoemd.

Mödlareuth is wel oud geworden, maar nooit groot. Al honderden jaren ligt het gehucht op de grens van Thüringen en Beieren. De DDR trok het IJzeren Gordijn dwars door het kleine dorp.

Aandachtig luisteren twee kinderen naar het wachtwoord en drukken vervolgens op een knop. Boven hun hoofd staat op een beeldscherm dat een atoomraket opstijgt. Dan gaat het beeld naar een Amerikaanse stad, waar inwoners in paniek veiligheid te zoeken.

Toen ontsnappen over de Muur vrijwel onmogelijk werd, vluchtten Oost-Duitsers naar de West-Duitse ambassade in Praag. Toen het daar te vol werd, mochten ze naar het Westen. In de stad Hof weten ze nog goed hoe er ten minste 11.000 Oost-Duitsers arriveerden.

Niet alleen Oost-Europa beleefde zijn revolutie. Ook kranten zien er tegenwoordig totaal anders uit. Vergeleken bij het kleurengeweld van vandaag oogt een serie RD’s uit 1989 maar grijs en grauw.

APELDOORN. Na de berichten over de opening van de grens wachtte RD-redacteur Bas Belder niet langer. Samen met fotograaf Sjaak Verboom vertrok hij in de ochtend van 10 november „in alle vroegte” richting Berlijn.

De Koude Oorlog woedde ook ondergronds. Om te voorkomen dat DDR-burgers naar het Westen zouden vluchten, deed Oost-Berlijn zestien metrostations op slot. In plaats van vriendelijke klapdeuren verschenen daar gemetselde muren en prikkeldraadvesperringen. Spookstations noemde men ze: Geisterbahnhöfe.

BERLIJN (ANP/DPA). De Berlijnse Muur, die op 9 november 1989 viel, was meer dan 28 jaar een symbool van de Duitse deling en van de Koude Oorlog tussen communisme en het ‘Vrije Westen’. De Muur waar zeker 138 DDR-burgers werden doodgeschoten of anderszins om het leven kwamen, was voor veel Duitsers om die reden ook een Schandmauer (muur van de schande).