De laatste tonen van het ”Hallelujah” uit de Messiah galmen door de kerk. Het geluid zwelt aan tot een juichend slotakkoord. Gevolg? Kippenvel golft over je rug. Het magistrale werk van Händel is hét schoolvoorbeeld van muziek die de haren van menige luisteraar letterlijk overeind doet staan.
Als je er goed over nadenkt, vind je het waarschijnlijk maar vreemd: vanwaar déze reactie van je lichaam bij het horen van een paar mooie tonen. Mark van de Brink stuurde de redactie daarom een mail. Hij wil wel eens weten hoe het zit.
Allereerst iets over kippenvel zelf. Het wordt veroorzaakt door kleine spiertjes die vlak onder de huid samentrekken. Daardoor gaan de haren rechtopstaan. De reactie vindt vooral plaats op armen, rug of borst. De bobbelige huid die ontstaat, lijkt op die van een geplukte kip. Vandaar dus de naam.
Kippenvel komt niet alleen voor bij de mens, maar ook bij zoogdieren met een vacht. Bij dieren heeft het als functie de warmte vast te houden bij kou, maar ook om groter te lijken en daarmee indringers af te schrikken.
Kippenvel blijkt bij dieren dus soms een emotionele reactie van woede of angst. Daar ligt dan ook het antwoord op de vraag. Want bij mensen is het niet anders. Het effect is nauw verbonden met bepaalde, sterke emoties. Denk aan angst of genot. Als je iets erg spannend vindt, lopen de rillingen al gauw over je rug. En als je intens van prachtige muziek geniet, laat je lichaam dat merken door het krijgen van kippenvel.
Jelle Jolles, hoogleraar neuropsychologie aan de Universiteit Maastricht, ging in nrc.next ook eens in op de kwestie. Hij zegt dat je van bepaalde muziek eerder kippenvel kunt krijgen. „Bepaalde ritmes en klankkleuren zijn in ons lichaam voorgeprogrammeerd en roepen daardoor sneller kippenvel op. Met name voor marsmuziek zou dat zo zijn. Je kunt het vergelijken met honden die reageren op het geluid van andere honden, maar niet op het getjilp van vogels. Zo zijn ze niet geprogrammeerd.” Onderzoek heeft ook aangetoond dat sommige mensen sowieso gevoeliger zijn voor muziek en daardoor eerder rillen.
Evolutionisten komen nogal eens met kippenvel aanzetten als argument tegen het bestaan van een Schepper. De mens heeft geen vacht meer en kan dus niet zijn haren opzetten. Kippenvel zou slechts een overblijfsel van onze voorouders zijn en voor de mens geen functie meer hebben.
Inmiddels zijn er bewijzen dat kippenvel bij mensen wel degelijk nut heeft. De heftige, emotionele reactie dient als een signaal aan anderen. Daarnaast zou een muziekgerelateerde rilling veranderingen in de hersenen veroorzaken waardoor je je gelukkiger voelt. En zeg eens eerlijk: vind je het niet heerlijk om te rillen van mooie muziek?
