Het ging erom dat de wijzer precies in het midden stond. Zodat op de ene schaal hetzelfde gewicht aan levensmiddelen of andere artikelen was, als op de andere schaal het koperen of ijzeren gewicht.
Gaat het bij een examen er dan om dat je weet hoeveel je hersenen wegen? Nou nee, behalve misschien als je eindexamen aflegt in biologie. Het gaat meer over het gewicht van je verstand, je kennis. Hoe zwaar of hoe licht is jouw inzicht in de examenstof? Dat is de vraag waarop een antwoord moet komen.
Toen ik in mijn Latijnse woordenboek las dat het woord examen te maken had met wegen, gingen mijn gedachten –zoals misschien ook wel die van jou– naar een gedeelte in de Heilige Schrift waarin we lezen over wegen én te licht bevonden worden. In zekere zin een examen én de uitslag ervan. Het gaat over een koning van Babylonië, in de hoofdstad Babel, ergens in het jaar 540 voor Christus.
Nu is de Bijbel niet in die zin een geschiedenisboek dat het daarin over ándere tijden, plaatsen en personen gaat. Al is de Bijbel geen verhaal, en is hij niet verzonnen, toch zijn de geschiedenissen in de Bijbel niet alléén geschiedenis. Wat dan wel? Voor de latinisten onder ons: ”tua res agitur”; jouw zaak wordt behandeld. Het gaat in elke Bijbelgeschiedenis over mij en over jou. Ook de geschiedenis van Daniël 5 spreekt tot ons. God spreekt tot ons. Wat zegt Hij dan? Dat wij gewogen worden. Dat ons leven een examen is.
Levensgedrag
Nee, niet onze kennis wordt gewogen, en al helemaal niet onze hersenen. Maar ons levensgedrag, zowel in horizontale als in verticale zin. Horizontaal: hoe hebben wij ons gedragen tegenover onze ouders? Hoe ging jij om met ouders, klasgenoten en leraren? Maar ook verticaal: hoe ging je om met God, zoals Hij je over Zichzelf vertelt in de Bijbel?
Bij je examen voor Nederlands, Engels, economie of aardrijkskunde, wiskunde of techniek gaat het om de uitslag: Klopt het gewicht in de schaal van jouw kennis of vaardigheid met de schaal van de vraag, de opgave? Word je te licht bevonden, dan zak je. Een vreemde combinatie van woorden, maar toch waar…
Nu de uitslag van het examen dat Belsazar had gemaakt. Hij zakte compleet. Daniël zegt: „Die God in Wiens hand uw adem is, hebt u niet verheerlijkt.” Dit gaat ook over jou!
Op je examen dit jaar bereid je je voor, of beter: heb je je voorbereid. Eigenlijk al zolang je op de middelbare school zit. De weegtest die koning Belsazar moest maken en waarvan de uitslag een paar uren voor zijn dood hem werd bekendgemaakt, duurde heel zijn leven. Bij jou ook: elke dag weegt God jou, examineert Hij jou, onderzoekt Hij je gewicht: ben je te licht of zwaar genoeg?
Eren
Wat is in dit verband het zwaar zijn, genoeg gewicht hebben? Eli krijgt het te horen. Je weet wel, die hogepriester in Silo, in de tijd van Samuel. Hij gaf zijn goddeloze zonen veel te veel vrijheid. En dan klinkt Gods woord: „Wie Mij eren, zal Ik eren, maar wie Mij versmaden, zullen licht geacht worden.” Het Hebreeuwse woord voor eren betekent: van gewicht achten.
Wie worden door God geëerd? Anders gezegd: wie worden door God van gewicht geacht, niet te licht bevonden? Examenkandidaten– of ze dit jaar slagen of niet– Die Hem eren, Hem van gewicht achten, die aan Zijn woorden het juiste gewicht toekennen.
En hier zitten we bij een belangrijk punt in verband met studie, examen, slagen en diploma: waar doe jij het voor? Voor jezelf, in de los-van-Godbeweging? Of voor God, om Hem te dienen en te eren?
Daniël zei tegen koning Belsazar, en hij zegt tegen mij, en hij zegt tegen jou: onze adem is in Gods hand. Verheerlijk jij Hem?
Is je kennis van alle examenvakken van het goede gewicht; heb je de stof niet „te licht geacht?” Dan slaag je, dan word je niet „te licht bevonden.”
Maar straks? Nadat je misschien járen de kost hebt mogen verdienen met de baan waarvoor je zo hard studeerde? Dan volgt opnieuw de uitslag van je levenslange examen: heb je de stof (Gods bevelen en beloften) niet „licht geacht?” Word jij straks niet „te licht bevonden?” Is jouw leven van het goede gewicht? Heb je God geëerd, met je talenten, met je vrije tijd, met je lichaam en je ziel?
Van harte wens ik je toe dat je voor beide examens slaagt: én voor je schoolexamen, én voor je levensexamen. Maar als je voor een van beide zou zakken, gun ik het je graag dat je in ieder geval slaagt voor dat laatste en allesbeslissende examen.
