Antisemitisme is niets minder dan haat tegen de Messias

In Frankrijk hebben diverse bekende personen de noodklok geluid over het aanzwellende antisemitisme in hun land. Er zijn Joden die het land verlaten omdat ze zich er niet meer veilig voelen. Al met al genoeg reden voor verontrusting.

Het is op deze Bevrijdingsdag gemakkelijk te schrijven dat het een schande is dat Joden in Europa, na de verschrikkingen van de laatste wereldoorlog, zich nog steeds niet veilig voelen. Papier is immers geduldig en woorden zijn snel opgeschreven.

Nogal eens wordt het toenemende antisemitisme toegeschreven aan de groei van het aantal islamitische immigranten in Europa. Een feit is dat er inderdaad moslims zijn die hun verwerpelijke denkbeelden over Joden meenemen uit hun landen van herkomst.

Toch is het gemakzuchtig om alleen in de richting van moslims te kijken. Wie wat dieper in de geschiedenis duikt, ziet dat christenen beslist geen onbezoedeld blazoen hebben. Recent werd ik weer met de neus op de feiten gedrukt toen ik een bijzonder mooi boek cadeau kreeg van een conservator van het Utrechtse Museum Catharijneconvent. Daar loopt momenteel een tentoonstelling over Zuid-Nederlandse miniatuurkunst. Miniaturen zijn heel kleine middeleeuwse schilderijtjes die dienen als illustratie van handgeschreven boeken. Het boek geeft een mooi overzicht van wat de expositie te bieden heeft. Een 15e-eeuwse miniatuur trekt in het bijzonder mijn aandacht. Alle vijanden van Gods kerk staan erop afgebeeld, volgens het bijschrift. Rond een vesting, die het christelijk geloof symboliseert, staan mannen die het overduidelijk op de christelijke bewoners van het kasteel voorzien hebben.

Ik verwachtte allerlei slag volk te zien. De vijanden van de kerk zijn immers ook zeer divers? Niets bleek minder waar. Ze droegen nagenoeg allemaal dezelfde kleding en hun neuzen waren opvallend groot en gebogen. De uitleg in de catalogus bevestigde wat ik intussen begon te vermoeden. De vijanden van Gods kerk zijn de Joden. En dan ook eigenlijk alléén de Joden, moet deze middeleeuwse illustrator hebben gedacht. Het kan niet anders of dit soort kunst heeft op zijn tijdgenoten en hun nageslacht een vergiftigende invloed gehad. Het kruis was voor Joden niet voor niets een symbool van onderdrukking.

De Reformatie bracht veel licht in de geestelijke duisternis van de middeleeuwen. Helaas hebben Joden hiervan niet zo veel gemerkt. Luther heeft uitspraken over hen gedaan die we in deze kolom maar liever niet herhalen. Gelukkig waren andere reformatoren genuanceerder en weten we dat sommige theologen uit de tijd van de Nadere Reformatie een grote toekomst voor het Joodse volk voorzagen.

Het was pas de Tweede Wereldoorlog die een trendbreuk veroorzaakte in het denken van christenen over Joden. Langzaam maar zeker werd er ook eerlijker gekeken naar de eigen geschiedenis als het gaat om antisemitisme. En op theologisch gebied werd de vervangingstheologie –de christelijke gemeente zou de plaats van Israël hebben ingenomen– breed ter discussie gesteld.

Antisemitisme is een groot kwaad. Daarover is onder christenen in West-Europa gelukkig geen discussie meer. Het is ten diepste haat tegen de God van Israël. En die God is de Vader van Israëls grote Zoon, Jezus Christus. En dus is antisemitisme niets minder dan haat tegen de Messias.

God gaat met Israël Zijn ongekende gang. In de duisternis van de Shoah was Zijn weg in de zee. Na de oorlog was Zijn hand zichtbaar in de stichting van de staat Israël, deze maand zeventig jaar geleden. Hoe meer oog we krijgen voor Gods speciale bemoeienis met Zijn aloude verbondsvolk, des te feller zullen we ageren tegen elke vorm van antisemitisme.

Antisemitisme is niets minder dan haat tegen de Messias

Opinie

RD.nl in uw mailbox?