Henricus du Pon en zijn intreepreek

Henricus du Pon is zijn naam en hij wordt in 1662 in Leiden geboren; op 20 februari wordt hij in de Hooglandse kerk gedoopt. De jongen groeit er op, volgt de theologische studie in zijn geboorteplaats en nadat hij de examens heeft afgelegd, vindt op 11 november 1685 zijn bevestiging plaats als predikant van Zwartewaal. In zijn eerste gemeente zal ds. Du Pon bijna achttien jaar staan, een periode waarover eigenlijk niet bijzonder veel te melden is. Zeker, hij preekt er, hij bedient er de sacramenten, doet er huisbezoek en neemt deel aan de vergaderingen, maar of hij welsprekend is of sterk in pastoraal opzicht wordt vooralsnog niet duidelijk.

In 1703 vertrekt hij naar Den Briel en nadat hij hier op 19 augustus bevestigd is, begint hij op te vallen. Dat is te merken aan een reactie niet lang daarna van de gemeente van ’s-Gravenhage, toch nog altijd een plaats waar predikanten graag naartoe willen.

Geen overhelling In Den Haag is ds. Ludovicus Suggeraet overleden en men zoekt er een opvolger. Abraham Hellenbroek lijkt het geschiktst. Hij ontvangt het beroep, maar Hellenbroek bedankt. Hij geeft er weinig redenen voor, aldus de kerkenraad, onder meer die „dat hij geen overhelling in zijn gemoed” voelt om Rotterdam te verlaten en naar de hofstad te gaan.

Daarna komt dan Henricus du Pon in zicht. Het zegt wel wat als je direct na Hellenbroek aan de beurt komt, en misschien is Du Pon er wel door gevleid. Hoe het ook zij, hij neemt het beroep aan.

Heeft hij er dan iets op tegen om in Den Briel te blijven? Volgens de afscheidspreek, die hij in die plaats gehouden heeft, niet. Daarin zegt hij: „Zo betuig ik in alle oprechtigheid van mijn gemoed dat ik met vergenoeging en wel tevreden met mijn lot, mijn dagen hier verder zou hebben kunnen slijten als het de Opperste Herder der schapen zo had gelieven te besturen. Doch Hij roept mij elders in een andere hoek van Zijn huis en akker, en wil dat ik heenga waarnaar het Hem behaagd heeft mij te zenden.”

Uit dit citaat blijkt al dat Du Pons afscheidspreek van Den Briel in druk is verschenen. Dat gebeurde in de achttiende eeuw wel vaker. Er was een markt voor zulke preken en uitgevers speelden daar graag op in. Daarbij schreven de predikanten hun verhandelingen regelmatig van tevoren uit, om die vervolgens uit het hoofd te leren; zodoende was het niet veel extra werk om de kopij aan te leveren.

Du Pons afscheidspreek gaat over Judas 20 en 21, over het bouwen op het allerheiligst geloof. Hij merkt bij die gelegenheid op dat de bouwers alleen op het geloof moeten bouwen, „hetgeen hen Christus als het enige fundament ter hand stelt.”

En dan: „Timmert iemand buiten die rotssteen op rul zand van mensenoverleveringen, eigen verdiensten, menselijke kracht en bewaring, op een gedaante van Godzaligheid, zijn huis valt onder de voet en kan geen stormvlagen doorstaan. Bouwt men op zonden, op de genieting van de wellusten, men is een woning der onreine geesten.” Aldus de ”afscheidsreden” van ds. Du Pon die bewaard bleef, evenals zijn intreepreek trouwens.

Plechtige gebeurtenis De bevestiging zal op zondag 29 maart 1705 plaatsvinden. Dat gebeurt natuurlijk in de Grote of Sint-Jakobskerk van ’s-Gravenhage, het meest opvallende bedehuis van de stad. Bevestigingen in die tijd waren plechtige gebeurtenissen waarbij de kerken volliepen; hier in Den Haag was het niet anders.

Nog onder de indruk van de dienst schrijft Du Pon kort erna een brief aan zijn vrouw, Geertruid de Roy, en zijn kinderen. Ze zijn in Den Briel achtergebleven in afwachting van het bericht dat de pastorie in gereedheid is gebracht.

Ook in deze preek, over de tekst Handelingen 26:16 en 17, staan goede gedeeltes. Du Pon verklaart bijvoorbeeld een eenvoudige prediking voor te staan: „Geen windige wijsheid, geen smaak van woorden die de menselijke wijsheid leert; dat tooisel past de zuivere en eenvoudige waarheid niet.”

Wat wil hij dan wel met zijn prediking? Dit: „Wij zullen naspeuren de gangen onzes Gods in Zijn heiligdom, verbeeld in zinnebeelden, voorzegd in de leer van de verwachting, vervuld in de tijden die verlopen zijn, en nu naar hun volmaaktheid spoeden in die dingen die ons nog te wachten staan. Dit bestek, gelijk wij tot nog toe gedaan hebben, zullen wij ons voorstellen; in dit perk zullen wij lopen, totdat wij aan het einde van de loopbaan zullen zijn gekomen.”

Merkwaardig, dat laatste gedeelte, vooral als je het beziet in het licht van de gebeurtenissen. Want Du Pons loopbaan is bijna ten einde.

Verlangen Heeft hij er een vermoeden van gehad? Soms lijkt het van wel. Op de laatste bladzij van de intreepreek staat heel opvallend: „Wanneer wij onze levensloop (God weet hoe lang die hier zijn zal) zullen hebben afgelopen en geëindigd.”

Maar al is er geen vermoeden geweest, verlangen naar het levenseinde klinkt soms wel in de preek door. Zie het volgende citaat: „Laat ons in het licht van Uw lieflijk aanschijn de duisternis doorwandelen totdat wij eens deelachtig worden de volmaakte erve van de heiligen in het licht, om U, de drieënige God, volmaakt te genieten in de gemeenschap van de heilige engelen en volmaakte rechtvaardigen en de gemeente van de eerstgeborenen Gods, die in de hemel zijn opgeschreven om eeuwiglijk U te leven, te lieven en te loven en te verheerlijken in de zalige halleluja’s.”

Het is de slotzin van Du Pons intreepreek. Hij wil hem graag uitspreken, daar tijdens de dienst, maar zo ver komt het niet.

’s Maandags, de dag na zijn bevestiging, wordt Henricus du Pon ziek. De kwaal neemt toe en een zware koorts tast hem aan. Ook op dinsdag treedt geen verbetering in. De artsen doen wat ze kunnen, maar veel is dat niet. In de nacht van dinsdag op woensdag treedt er een crisis op in zijn toestand en woensdagochtend om halfvijf blaast ds. Du Pon de laatste adem uit.

Leiden De ontroering in de gemeente is groot. De kerkenraad van ’s-Gravenhage komt twee dagen later al in spoedberaad bijeen. Maar meer dan het besluit nemen om de weduwe te condoleren en te steunen kan hij in dit opzicht niet doen. Later wordt uitgezien naar een andere predikant.

De weduwe Du Pon is overigens nooit in Den Haag gaan wonen. Kort na het overlijden van ds. Du Pon verhuist ze naar Leiden, de geboortestad van haar man. Hier geeft ze het boekje met daarin de afscheidspreek van Den Briel van ds. Du Pon en de intreerede door hem „opgesteld om uitgesproken te worden in de gemeente van ’s-Gravenhage” uit.

Zo weten we nog wat ds. Du Pon wel heeft willen, maar niet heeft kunnen zeggen, nu 300 jaar geleden.

Henricus du Pon en zijn intreepreek

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?