Het nieuwe kerkverband zal de ”Nederlandse Gereformeerde Kerken” gaan heten en alle plaatselijke kerken die Bijbelgetrouw gereformeerd willen zijn, mogen zich aansluiten. Opdat zij allen één zijn rondom een open Bijbel en met Jezus Christus in het centrum – ook als men het niet in alles met elkaar eens is.

Bezwaard

Twee GKV-kerken hebben al aangegeven niet mee te kunnen en willen gaan. Een aantal verontruste GKV’ers, waaronder de emeritus-predikanten Rufus Pos en Henk Room, hebben zich verenigd in de Kerngroep Bezinning GKV. Zij organiseerden zaterdag 19 november een bijeenkomst waar ds. Jan Wesseling, ds. Bart van Egmond en mr. Pieter Pel spraken over de ontwikkelingen in de GKV en presenteerde men het boek ”Het Woord in geding”. Want dat is het bezwaar van de deze verontruste vrijgemaakte broeders en zusters: doordat er anders met de Bijbel wordt omgegaan, „is de vraag in geding of de GKV nog wel daadwerkelijk confessioneel-gereformeerde kerken zijn, waarin de Bijbel en het gereformeerd belijden –en dus wij met onze kinderen– veilig zijn.” Aldus de Kerngroep op hun website.

Die vraag heeft de Kerngroep zelf al beantwoord met „nee” in het interview met ds. Henk Room en mr. Pieter Pel leest in het RD van 10 november jl. Daarin zegt Pel: „Wie op 1 mei 2023 niet meegaat met de fusie maar wil blijven die hij was, namelijk confessioneel gereformeerd, komt buiten het nieuwe kerkverband te staan.” Dat komt volgens hem „het in de GKV niet meer veilig is en dat je tot deze keuze gedwongen wordt.”

Maar wat is voor deze verontruste vrijgemaakten het alternatief? Room en Pel denken aan een tijdelijk kerkverband vormen van gemeentes die niet meegaan „met hier en daar regioplekken, die zich mogelijk tot nieuwe gemeenten kunnen ontwikkelen.” Ook zal meteen contact gezocht worden met andere confessionele kerken die van harte bijbels-gereformeerd willen zijn, zoals de CGK, de twee andere nieuw-vrijgemaakte kerken en de HHK. Door deze eenheid te zoeken wil men verdere verbrokkeling tegengaan. „Zo kan een kerkelijke herverkaveling nadere vorm krijgen.”

Alternatief

Ik vind het pijnlijk dat voor de derde keer binnen twintig jaar opnieuw een smaldeel van de GKV zich afsplitst met het zware verwijt dat wie achterblijven niet oprecht gereformeerd zijn.

Maar wat ik minstens zo pijnlijk vind is het gebrek aan alternatief dat deze derde golf nieuw-vrijgemaakten heeft. Ze willen ­vrijgemaakt-oude-stijl blijven, dus orthodox in hun standpunten als het gaat om de vrouw in ambt en homoseksualiteit. De veranderingen op dit gebied wijten ze aan een nieuwe, niet-gereformeerde manier van omgaan met de Bijbel. Dus laat men zich voorlichten door reformatorische theologen als dr. G. van den Brink en ds. H. van den Belt. Maar sociologisch en cultureel gezien bestaat er een enorme kloof tussen bevindelijk-reformatorisch en orthodox-gereformeerd.

Nagenoeg de hele GKV en NGK, samen met een aanzienlijke minderheid binnen de CGK heeft een open houding richting de samenleving. Die houding gaat terug op de tijd van Abraham Kuyper. Hij wilde midden in de wereld staan zonder van de wereld te worden, om eens een oud gereformeerd gezegde aan te halen. Dus stichtte hij de Vrije Universiteit, streed voor het christelijk onderwijs, richtte de ARP (de eerste gereformeerde politieke partij) op, gaf een gereformeerd dagblad en een gereformeerd weekblad uit en was op nog veel meer fronten actief om christenen te mobiliseren hun plaats in de samenleving in te nemen. Vandaag zijn de ChristenUnie en het ND daar voorbeelden van.

Daartegenover stond een man als ds. Kersten. Hij is de oprichter van de SGP en één van de mensen die de opkomst van andere reformatorische organisaties heeft bevorderd, waaronder het RD. Maar de houding naar de samenleving is heel anders, namelijk terughoudend en afwerend.

Zowel de ene als de andere stroming wilde en wil nog steeds Bijbelgetrouw-gereformeerd zijn. Dat is bij de verontruste vrijgemaakten juist de grote zorg als het om de koers van de GKV gaat. De theologische orthodoxie van de reformatorische kerken spreekt hen veel meer aan. Maar hun christelijke levensstijl en spiritualiteit ligt mijlenver bij hen vandaan, want cultureel gezien zijn ze diep geworteld in de traditie van Kuyper.

Nergens thuis

Dus zullen ze zich nooit thuis gaan voelen in bijvoorbeeld de HHK, waar het overgrote deel van de gemeenten de Herziene Statenvertaling nog te modern vindt, waar vaak nog op hele noten uit de psalmberijming van 1773 gezongen wordt, waar in veel gevallen hoed en rok de norm zijn voor zondagse kerkgang en toelating tot het heilig avondmaal en waar in de prediking vaak niet zozeer de betrouwbare beloften van Gods verbond in Christus die om geloof en bekering vragen centraal staat, als wel de mens in Adam die als zondaar buiten Christus staat en opgeroepen wordt om Hem te zoeken.

Ook de CGK is voor de verontruste GKV’ers die op 1 mei 2023 niet mee wil met de nieuwe Nederlandse Gereformeerde Kerken geen aantrekkelijk alternatief. Dat kerkverband wordt namelijk verscheurd door dezelfde problematiek als in GKV, al liggen de verhoudingen er heel anders.

Eigenlijk houdt men maar één mogelijkheid over, namelijk naar interne pretentie de oude GKV voortzetten, het liefst samen met de twee eerdere nieuw-vrijgemaakte afsplitsingen. Maar die kerken hebben een flink aantal middelmatige zaken tot bindende besluiten verheven hebben, zoals het intrekken van het vrouwenkiesrecht uit 1993 en de verplichting dat in de eredienst alleen maar de 41 gezangen en de liturgische formulieren uit het Gereformeerd Kerkboek van 1984 zijn toegestaan.

Gebedsverhoring

De verontruste GKV-broeders en zusters anno 2022 zitten dus echt een beetje klem. Zelf lijkt het mij het meest voor de hand liggen om een nieuw vrijgemaakt kerkverband te beginnen waarbij de DGK uit 2004, de GKN uit 2009 en de naderende nieuwe uittocht (GKV Capelle-Noord, GKV Urk en wat losse predikanten en gemeenteleden) zich samenvoegen. Dan heb je een traditioneel-gereformeerd, niet-bevindelijk kerkgenootschap naast een meer modern-gereformeerd kerkgenootschap en, als op termijn de rechterflank van de CGK en de HHK fuseren, een bevindelijk-reformatorisch kerkgenootschap.

Wanneer de één dan niet roept: „Ik ben van Paulus” en de ander: „Ik ben van Apollos” en de derde: „En ik van Kefas”, maar we elkaar bij alle verschil van mening blijven (h)erkennen als ”Ik ben van Christus” is de bede van onze Heer Jezus Christus dat zij allen één zijn nog niet ten volle verhoord, maar hebben we wel wat stappen in die richting gezet.

De auteur is predikant van de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) te Balkbrug (80%) en Oosterwolde (20%) en was lid van de Generale Synodes van 1999, 2005, 2011 en 2020.