Wie dat document ter hand neemt en daarbij als eerste de auteursnamen checkt, kan zich vervolgens de moeite om door te bladeren naar de hoofdaanbeveling besparen. Ver voor zo’n stuk naar de drukker wordt gestuurd, ligt die namelijk al vast: Nederland moet het verbod om embryo’s te kweken voor onderzoeksdoeleinden opheffen.

Verrassend is dat niet: in de wetenschap is de technisch-instrumentele blik op het prille leven al vele jaren dominant, net als het geloof dat het menselijk lijden dankzij die wetenschap kan worden uitgebannen. Kuipers stond zodoende voor de opgave kenbaar te maken wat hij met deze aansporing, die in zijn partij brede steun geniet, gaat doen.

Zijn reactie blijkt verrassend genoeg tweeledig. Kuipers maakt allereerst duidelijk dat hij het coalitieakkoord van VVD, D66, CDA en ChristenUnie respecteert. Daarin is afgesproken om het kweekverbod voor onderzoeksdoeleinden te handhaven, dat wil zeggen: voor embryo’s die tot stand worden gebracht via kunstmatige bevruchting in het laboratorium.

Toch is daar nog niet alles mee gezegd. Behalve met embryo’s die zijn ontstaan door bevruchting in het laboratorium werken onderzoekers inmiddels ook met embryomodellen, ook wel embryoachtige structuren genoemd. Het gaat om zichzelf organiserende structuren van stamcellen die, nadat ze tot stand zijn gebracht, de ontwikkeling van een embryo kunnen nabootsen. In zijn uiteenzetting volgt Kuipers de gangbare indeling tussen enerzijds structuren die in staat lijken te zijn de ontwikkeling van een ‘gewoon’ (in jargon: intact) embryo volledig na te bootsen en daarmee tot de geboorte van een kind zouden kunnen leiden, en anderzijds structuren die dat niet lijken te kunnen.

Die tweede categorie hoeft wat hem betreft niet onder de reikwijdte van de wet te vallen, de eerste wel.

Dat is positief, maar opmerkelijk genoeg wil de minister hier vervolgens één uitzondering aanbrengen. Als er straks embryomodellen blijken te zijn die zijn op te kweken tot een intact embryo dat niet meer van een ‘gewoon’ embryo valt te onderscheiden, dan mogen die wat hem betreft in de toekomst wél tot stand worden gebracht met als doel er onderzoek mee te doen. Het is zeer de vraag of dat valt te rijmen met de tekst van het coalitieakkoord en met de strekking daarvan.

Het is dan ook aan Kuipers om in het komende debat over zijn embryobrief nader uiteen te zetten hoe hij tot dit voornemen is gekomen. Zonder een geloofwaardige uitleg lijkt dit voorstel vooral een provocatie aan het adres van de ChristenUnie én een manier om het kweekverbod met een ingenieuze sluiproute alsnog te omzeilen.