Mensen nemen gemakkelijk ideeën van anderen over, constateert James. „Zo maken we ons samen druk over milieu­vervuiling, en nemen waarschuwingen over luchtvervuiling serieus. Maar we ademen intussen ook de giftige geestelijke atmosfeer van gangbare, on-Bijbelse opvattingen in. Net als gifgas zien we die niet, maar deze atmosfeer heeft een dodelijk effect op mensen, samenlevingen en hele beschavingen.”

Wat bedoelt James eigenlijk met dat dodelijke gif? Daarover laat ze geen misverstand bestaan in haar boek ”The lies we are told, the truth we must hold” (2022). Het boek wordt aanbevolen door een aantal min of meer behoudende theologen, zoals John MacArthur, Carl R. Trueman, Wayne Grudem en Conrad Mbewe.

James beschrijft hoe de verlichting (globaal van 1750 tot 1850) een keerpunt blijkt te zijn geweest in de geschiedenis. In dat tijdperk zijn antichristelijke denkbeelden doorgedrongen, zoals de filosofie van het naturalisme: het idee dat alles zich laat verklaren via natuurlijke oorzaken, zonder bovennatuurlijk goddelijk ingrijpen. Hieruit kwam het modernisme voort, het wereldbeeld dat afscheid heeft genomen van het gezag van God en van de Bijbel.

Het modernisme liep tegen zijn eigen grenzen aan. Wanneer iedereen zijn eigen verstand volgt, wie kan dan bepalen welke opvattingen en claims waar zijn?, vraagt de historica zich af. Het is geen wonder dat het postmodernisme het stokje overnam. „We leven nu in een wereld van ”mijn waarheid” en ”jouw waarheid”. Wat waar is voor jou, is niet per se waar voor mij.”

Absolute waarheid bestaat niet meer, het gezond verstand moet het afleggen tegen ideologieën. „Twee plus twee is soms vijf; een jongen kan ook wel een meisje zijn.” James constateert dan ook dat waarheid er tegenwoordig niet zo veel meer toe doet; alleen macht is doorslaggevend, „de macht van de meerderheid, de dominantie van degenen die het voor het zeggen hebben.”

Doordrenkt

Het atheïstische naturalisme bestaat echter nog altijd. „Onze cultuur is doordrenkt met de claim dat er niet meer bestaat dan het stoffelijke.” Echte waarheid kan alleen worden gebaseerd op wetenschappelijk bewijs uit de fysieke wereld. De waarheid van religie en het godsbestaan zijn niet wetenschappelijk bewijsbaar. Ze zouden daarom behoren tot de persoonlijke voorkeur of smaak, maar niet tot de kenbare werkelijkheid.

De consequenties van zo’n naturalistische levensvisie zijn immens. „In de praktijk voorziet deze filosofie in een alternatieve verklaring voor het kwaad en een andere weg van verlossing”, stelt James vast. „De Bijbel leert dat lijden en onrecht zijn gekomen door ongehoorzaamheid aan God; en dat verlossing hieruit alleen mogelijk is door het verzoenend werk van Christus. Het naturalistische wereldbeeld claimt dat onkunde, ongelijkheid, bijgeloof en religie de oorzaak zijn van lijden. Verlossing hiervan biedt alleen de wetenschap door de training van het menselijk verstand en het uitbannen van religie.”

Absolute moraal

Omdat de naturalistische levensvisie het godsbestaan de deur wijst, hoeft ook niemand zich te houden aan altijd en overal geldende morele voorschriften. „Als er geen Schepper bestaat, is er geen absolute moraal en geen absolute maatstaf voor goed en kwaad.”

Maar dan, stelt James, „kunnen we onze eigen regels maken. Wanneer iemand zich schuldig voelt, is dat ongezond, zelfs ziekelijk. De christelijke opvattingen over Gods morele wet en de noodzaak van berouw worden beschouwd als psychologie, emotioneel misbruik en als een aanval op de individuele vrijheid.” Mensen zijn hun eigen maatstaf voor goed en kwaad geworden.

Het gevolg is dat in de westerse cultuur een totale omkering van morele voorschriften heeft plaatsgehad. „Onbegrensde seksuele vrijheid werd gezien als zondig; nu is dat gezond terwijl kuisheid als onzedelijkheid wordt beschouwd. Bescheidenheid en zelfbeheersing waren deugden; nu worden ze ziekelijk genoemd. Het klassieke gezin van een getrouwde vader en moeder was het fundament van de samenleving. Tegenwoordig wordt het gezien als een broeinest van onderdrukking en misbruik, en als een overblijfsel van de ouderwetse heteroseksuele norm.”

Het radicale gedachtegoed van de Britse filosoof Herbert Marcuse zou weleens de opmaat kunnen zijn naar een totalitaire democratie, schrijft James. „Tolerantie moet volgens hem uitsluiten wat niet progressief is. Dit zou vervolgens het censureren van verdedigers van ‘onderdrukkende ideologieën’, zoals huwelijkstrouw en heteroseksualiteit als norm, rechtvaardigen.” In Nederland is dat gebeurd met de weigerambtenaar.

Individualisme

Het naturalisme gaat gepaard met extreem individualisme: iedereen mag doen wat goed is in zijn ogen, zolang hij een ander maar niet hindert. Als iemand vanuit Bijbelse opvattingen een opmerking over abortus, euthanasie of homoseksualiteit maakt, wordt dat al gauw gezien als haat.

Met name de Bijbelse moraal, met zijn exclusieve aanspraken op waarheid, moet het ontgelden, constateert James. „Christenen worden steeds vaker beschuldigd van onverdraagzaamheid, homofobie, transfobie en fundamentalisme. Ze zouden zich met hun opvattingen buiten de discussie plaatsen.”

De gevolgen van deze maatschappelijke omwenteling liegen er niet om. James somt op: „In 25 landen wordt meer dan 60 procent van de kinderen buiten het huwelijk geboren. In nog eens twintig landen is dat de helft. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die opgroeien in samenlevingsvormen zonder gehuwde vader en moeder elf keer meer kans lopen om seksueel misbruikt te worden dan kinderen uit een gezin met hun eigen vader en moeder. In deze met name westerse landen zijn de criminaliteitscijfers de afgelopen honderd jaar vertwaalfvoudigd.” Maar „beleidsmakers willen niet onder ogen zien dat de ontmanteling van het klassieke gezin de belangrijkste oorzaak hiervan is.”

Ontmenselijkt

Daarbij blijft het niet. Volgens de naturalistische denkwijze kan de mens geen unieke schepping van God zijn, maar is hij via natuurlijke processen en toeval geëvolueerd uit een aapachtige. De mens wordt ontmenselijkt; seks wordt natuurlijk gedrag, waarbij niet de persoon maar vooral de daad ertoe doet. „Een gevolg hiervan is dat elk uniek menselijk leven geen waarde of waardigheid in zichzelf meer heeft. Je beoordeelt het menselijk leven aan de hand van criteria zoals bruikbaarheid, nut, plezier, autonomie en zelfbewustzijn.”

James noemt het dan ook geen verrassing dat mensen rechten claimen om te beschikken over hun eigen leven (euthanasie) en het leven van een ander (abortus). „Als de mens niet zou zijn gemaakt naar Gods beeld, dan staat niets onmenselijkheid meer in de weg.” Zo kon Margaret Sanger, de oprichtster van de Amerikaanse abortusorganisatie Planned Parenthood, zonder gêne pleiten voor seksuele vrijheid en het aborteren van gehandicapten.

Immuun

De heersende westerse cultuur staat lijnrecht tegenover het Bijbelse christendom. Maar ook christenen zijn niet immuun voor de geestelijke atmosfeer van de naturalistische cultuur. In reformatorische kerken dringt een liberale theologie binnen. Deze verwijdert religie van het terrein van de historische feiten. Religie is daardoor uitsluitend een kwestie van ervaring geworden. Het gevolg is een liberaal godsbeeld van een God en Jezus Die alle mensen liefheeft; en van liberale ‘bevindingen’, ervaringen die „zeer subjectief, gevoelsmatig en individualistisch zijn, zonder enige relatie met de Bijbel.”

Friedrich Schleiermacher (1768-1834), de vader van de liberale theologie, verwerpt zowat alle historische feiten waarop de heilsgeschiedenis berust. Zoals de schepping, het bestaan van engelen en duivelen, de zondeval, Gods persoonlijke betrokkenheid op de wereld, de godheid van Christus, Zijn maagdelijke geboorte, Zijn opstanding en hemelvaart, het goddelijk oordeel over de zonde, het laatste oordeel en de Persoon van de Heilige Geest.

Ook vandaag de dag ondergraven liberale theologen, openlijk of bedekt, systematisch de goddelijke oorsprong en de onfeilbaarheid van de Bijbel. James: „Die passen immers niet binnen het naturalistische kader.”

Stilzwijgen

Hoe moet de christelijke kerk hiermee omgaan? Sommige christenen zijn het er niet mee eens, maar hullen zich in stilzwijgen. Anderen berusten erin. En een deel gaat stap voor stap mee met de nieuwe opvattingen en past de Bijbelse moraal daarop aan, constateert de historica. „Maar alle drie zijn ze fout: ze aanvaarden de leugen en keren zich af van de waarheid.”

Als God bestaat, bestaat er ook een absolute werkelijkheid: Gods schepping waarin Hij Zijn kracht, heerlijkheid en oneindige wijsheid openbaart, stelt James. Omdat God de Oorsprong is van alles in onze werkelijkheid, bestaat er ook absolute waarheid. „God zwijgt niet, Hij heeft gesproken. Hij heeft Zichzelf niet alleen geopenbaard in Zijn schepping, maar ook in Zijn Woord. Daarin openbaart Hij Zijn gerechtigheid en waarheid. Absolute waarheid, moraal en recht zijn dus gegrond in de natuur van God.”

De historica constateert dat ook menselijke waardigheid en mensenrechten hun oorsprong uit God hebben. „Want God heeft de mens naar Zijn beeld geschapen. Elk menselijk leven, van de conceptie tot de dood, is daarom beschermwaardig. Elk mens is daarom ook verantwoordelijk voor zijn daden en verantwoording schuldig aan God.”

God heeft de mens in relatie tot andere mensen geplaatst om hem te beschermen, schrijft de Britse wetenschapper. „In een stabiel gezin met de eigen vader en moeder krijgt een kind grenzen, discipline en orde aangeleerd. Het is gezonder, doet het beter op school of op het werk, en is mentaal stabieler.”

Om het gezin en de familie heeft God de samenleving geplaatst, die Hij een beschermende laag heeft gegeven in Zijn morele wetten, de Tien Geboden. James vraagt zich af: „Welke samenleving zou gelukkiger zijn: een waarin Gods wetten met voeten worden getreden of een waarin ze stipt worden gehoorzaamd? Er kan geen bloeiende en vrije samenleving bestaan waarin de meerderheid van de burgers uit gewoonte steelt, bedriegt, liegt, zich niet aan afspraken houdt, verzuimt rekeningen te betalen, of zich gewelddadig gedraagt tegen andere mensen.”

Totalitaire tirannie

Het gezag is door God gegeven om Zijn wetten te handhaven op allerlei niveaus in de samenleving. „De gezagsdragers staan zelf verantwoordelijk tegenover God voor de manier waarop ze hun gezag uitoefenen.” Dit beschermt burgers tegen de dwang van een totalitaire tirannie.

Het contrast tussen een samenleving die gehoorzaamt aan Gods geboden en de uitwassen van atheïstische regimes is immens. „In regimes die God niet erkennen, kan de staat zelf ‘god’ worden, met massamoorden als gruwelijke consequentie.” Hitler, Stalin en Pol Pot zijn hiervan de sprekende voorbeelden.

De theïstische, Bijbelse moraal staat lijnrecht tegenover de heersende naturalistische tijdgeest van vandaag de dag. „We leven in een cultuur die is vergiftigd met leugens. We moeten daarin bereid zijn om vrijmoedig uit te komen voor de waarheid: alleen een leven naar Gods geboden kan de mensheid werkelijk ten goede komen.”

Mede n.a.v. The lies we are told, the truth we must hold. Worldviews and their consequences, Sharon James; uitg. Christian Focus Publications; 300 blz.; € 15,00