In een reactie op het verhaal van Joanne, die lijdt aan een chronische depressie (RD 10-10), haal ik bij wijze van opstart twee zinnen aan: „Constant voer ik strijd met het zwarte deel in mij.” En: „Ze hoopt door haar verhaal te doen meer openheid te creëren over mentale problemen.”

Met het laatste begin ik. Dat er meer openheid moet komen over mentale problemen, onderschrijf ik zeker. De drempel om hulp te vragen, is nog steeds hoog. „Ik ben toch niet gek” of „ik los het zelf wel op” zijn opmerkingen die we vaak horen. Veel mensen blijven te lang worstelen met moeiten en zorgen, terwijl je, als je eerder aan de bel trekt, vaak veel schade en langdurige problemen kunt voorkomen.

Maar we kennen ook allemaal de lange wachtlijsten bij de ggz-instellingen, terwijl andere vormen van hulpverlening vaak wel beschikbaar zijn. Meer toegankelijkheid tot andere vormen van hulpverlening zou daarom zeer welkom zijn, zodat mensen eerder en soms zelfs beter geholpen kunnen worden. De psychische gezondheidszorg is echter zodanig dichtgetimmerd door regelgeving en verzekeraars, dat de resultaten, waar het uiteindelijk om gaat, ook veelal buiten beeld blijven.

Hoe kan het dat er mensen in mijn praktijk komen die reeds vele jaren hulpverlening hebben gehad (met hoge kosten) en er toch weinig mee opgeschoten zijn? En dan komen ze erachter dat het anders kan. Want soms is er in het verleden vooral gewerkt aan een eenduidig ziektebeeld. Je moet een ”ziekte” hebben die in de DSM-5 staat, anders wordt de behandeling niet vergoed. (DSM-5 is de meest recente uitgave van de ”Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders”; dit handboek wordt gebruikt om diagnoses te stellen met betrekking tot psychische en/of psychiatrische problemen.) Een diagnose kan zo gemakkelijk verworden tot een etiket een stempel, dat je een leven lang meedraagt.

Totale mensbeeld

Wanneer we anders leren kijken naar psychische aandoeningen en er meer ruimte komt voor hulpverlening buiten de platgetreden paden, is dat een welkome aanvulling. In de eerste plaats voor de hulpvragende zelf. En dan kom ik bij het eerste citaat: „Constant voer ik strijd met het zwarte deel in mij.”

Als we het totale mensbeeld van lichaam, ziel en geest in ogenschouw nemen, kunnen we constateren dat een psychische aandoening ook een lichamelijke en een geestelijke kant kent. Het is bijvoorbeeld bekend dat traumatische aandoeningen lichamelijke gevolgen kunnen hebben. Als het gaat om de geestelijke kant van een (psychisch) probleem, dan is daarvan bij veel hulpverleners maar heel weinig bekend.

Het onderscheid tussen wat geestelijk is en wat psychisch is, wordt niet gekend en dus ook niet toegepast. En daar ligt nu juist een belangrijke sleutel. Geestelijke problemen kunnen zich voordoen als er sprake is van invloeden uit een zogeheten ”spirituele” wereld. Dat kan het geval zijn door drugsgebruik maar ook door vele andere oorzaken (het voert te ver om dit nu verder uit te werken).

Mogelijkheden

Bij meer bekendheid over deze zienswijze wordt er veel meer mogelijk als het gaat om genezing en herstel. Dan kan een ”zwarte hond” ontmaskerd worden en komen er mogelijkheden aan het licht die voorheen niet gezien werden.

Een bredere kijk op hulpverlening, zowel praktisch als inhoudelijk, betekent dus een grote meerwaarde voor zowel cliënten als hulpverleners. Met betrokken personen en/of instanties ga ik daarover graag in gesprek.

De auteur is psychosociaal hulpverlener in Hoogeveen.