Niet in pak maar in spijkerbroek en trui stapt de koud een week geleden aangetreden minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) het zaaltje in het Zuid-Hollandse Nieuwerbrug binnen. Zo’n 150 veelal jonge boeren wachten af.

„Ik ben Piet en ik ben er voor jullie”, begint Adema. Hij staat erop dat hij deze avond getutoyeerd wordt. „We hebben elkaar hard nodig, we moeten samen optrekken.”

De bewindsman legt uit waarom hij inderhaast een korte reeks ontmoetingsavonden met boeren in het land heeft opgezet. „Vrijdag komt het kabinet met een reactie op het rapport van Johan Remkes. Ik wil voor die tijd graag weten wat jullie van dat rapport vinden en vooral hoe jullie tegen je eigen toekomst aankijken.”

Adema spreekt voor de vuist weg. Maar het is al snel duidelijk dat hij zich terdege heeft ingelezen. Of het nu gaat over piekbelasters, PAS-melders, derogatie of de problematiek van de veenweidegebieden – waar Nieuwerbrug middenin ligt: hij staat geen moment met zijn mond vol tanden. Dat maakt indruk. En dat geldt ook voor zijn boodschap: „Boeren willen best veranderen, maar ze willen duidelijkheid en rechtszekerheid, een stip op de horizon voor de komende decennia. Daar wil ik aan werken, zodat ik in Den Haag en in Brussel kan knokken voor jullie toekomst.”

Het ministerie heeft een gepensioneerde hoge ambtenaar ingevlogen als gespreksleider. Herman Snijders, voormalig beleidscoördinator mest- en stikstofbeleid, is gepokt en gemazeld in het onderwerp. Hij leidt de avond strak maar tegelijk soepel: iedereen die een opmerking wil maken, krijgt de kans.

De bekende thema’s komen allemaal voorbij: de zonering waar Remkes voor pleit; de legalisering van PAS-melders; het onderuithalen van innovaties door de rechter; de focus op de landbouw terwijl andere sectoren ook stikstof uitstoten; wie zijn de piekbelasters; de kritische depositiewaarde.

Iemand wil weten wat Adema gaat doen om de door Brussel per 2026 ingetrokken derogatie (ontheffing om extra dierlijke mest uit te rijden, TR) terug te krijgen: „Dat doet in dit gebied echt pijn.”

De minister wil niet zeggen wat hij van de adviezen van Remkes vindt. Het kabinet praat met één mond en dat gebeurt pas vrijdag na de ministerraad. „Ik ben hier om te luisteren. Alles neem ik mee zodat ik jullie geluid in de ministerraad op tafel kan leggen.”

Over het verlies van de derogatie heeft Adema zich verwonderd. „Ik wilde naar Europa en het alsnog regelen. Maar zo simpel is het niet. Ik wil geen valse hoop geven: het gaat ons niet lukken.” De les uit dit debacle is volgens de minister dat hij meer in Brussel moet zijn. „Het begint voor de landbouw in Europa. Daar wil ik relaties leggen en coalities sluiten met andere landen. Bijvoorbeeld om kunstmestvervangers toegelaten te krijgen.”

Een boer in de zaal vindt dat Adema ook op zijn eigen ministerie moet ingrijpen. „Wij hebben het gevoel dat dat niet met ons optrekt de laatste jaren.” Anderen trekken de kennis van de ambtenaren in twijfel. Adema speelt de bal terug: „Bij LNV lopen toegewijde mensen met een hart voor de agrarische sector. Maar we moeten ze wel vertellen hoe we de toekomst van de Nederlandse landbouw zien. Dat wil ik met jullie hulp doen.”

„Ik krijg wel energie van Piet”, zegt een jonge boer. Een tweede: „Piet stelt zich open op, dat waardeer ik.”

Anderen hebben twijfels bij de stip op de horizon. „We varen in een zinkend schip en de overheid maakt het gat alleen maar groter”, zegt iemand.

En jonge boerin: „Eerst is het kringlooplandbouw, dan biologische landbouw, maar stikstof zet overal een streep door. Ik heb een zoontje die later graag boer wil worden. Maar ik heb er geen zin meer in om voedsel te produceren voor mensen die alleen maar bagger over ons heenstorten.”

De zaal applaudisseert. Adema herkent de wanhoop bij boeren waar Remkes over sprak. „Ik snap dat het vertrouwen in de overheid weg is. Maar geef me de kans. Ik wil me sterk maken voor de landbouw. Jullie hebben zoveel te bieden aan Nederland én aan de wereld.”

„U komt goed over bij ons, Van der Wal valt slecht”, zegt een boer. Een ander roept: „Piet gaat voor ons de strijd aan tegen Van der Wal.” Adema pareert meteen: „Je kunt het niet meer haar eens zijn, maar Christianne staat voor haar opdracht. Zij is iemand die haar rug recht houdt. Dat hoop ik ook te doen als ik voor de boeren moet staan.”