Moeten de Koerden het ontgelden? Die vraag klinkt steeds luider na de deal tussen Zweden, Finland en Turkije over de voorwaarden voor toetreding tot de NAVO. Zeker de Koerden in Zweden zijn ervan overtuigd dat de sociaaldemocratische minderheidsregering van premier Magdalena Andersson de democratische waarden volledig uit het oog heeft verloren toen ze vorige week in Madrid zaken deed met de Turkse premier Recep Tayyip Erdogan. „Een democratie moet geen akkoord sluiten met een autocratie”, luidt de kritiek.

Zwart op wit staat in de overeenkomst dat Zweden en ook Finland hun terrorismewetgeving zullen aanpassen. Daarnaast beloven de twee landen Turkse verzoeken tot uitlevering van terreurverdachten snel en grondig te zullen behandelen.

Het is vooral dit laatste punt dat in Zweden de politieke gemoederen verhit en met name inwoners met een Koerdische achtergrond doet vrezen voor de toekomst.

Vorige week woensdag werd de akkoordtekst tussen Zweden, Finland en Turkije nog uitgelegd als een stuk waarmee elk van de drie landen uit de voeten kon. Zweden en Finland deden concessies, maar toezeggingen over het uitzetten van Koerden waren niet gedaan.

Regie

Een dag later verklaarde Erdogan dat de twee aspirant-lidstaten van de NAVO moeten doen wat hij wil. Doen Zweden en Finland dat niet, dan zal Ankara hun toetreding blokkeren. De president zal hun aanvraag om lid te mogen worden van de NAVO dan niet voorleggen aan het Turkse parlement.

Dinsdag tekenden de NAVO-landen officieel voor de toetreding van Zweden en Finland tot het bondgenootschap. Dat betekent dat de aspirant-leden vanaf nu mogen meepraten, maar nog niet meestemmen. Stoltenberg repte bij de ceremonie over een historisch moment, maar dat is wat voorbarig.

Het is Erdogan die de regie volledig in handen heeft. Willen Zweden en Finland zich aansluiten bij de NAVO, dan zullen ze „terroristen” op het vliegtuig naar Turkije moeten zetten. Erdogan zei donderdag dat Stockholm al heeft beloofd 73 „terroristen” te zullen uitleveren. De Zweedse regering ontkent dit ten stelligste.

Koerdische organisaties in Zweden verwijten de regering dat het met dit akkoord de democratische waarden heeft verraden. „We zijn opnieuw het slachtoffer van een politieke deal geworden”, roepen ze. Zelfs sociaaldemocraten noemen de tekst „een schande en een verraad aan de Koerden.”

Minister-president Andersson stelt dat „eigen burgers niet zullen worden uitgeleverd. Er is niets ondertekend waar wij niet achter kunnen staan.” Dat zal kloppen, maar het is nu Turkije dat de hefboom bedient.

De Iraans-Koerdische Amineh Kakabaveh, een onafhankelijke parlementariër in Stockholm, sprak over „een zwarte dag in de geschiedenis, als men met een islamitische dictatuur onderhandelt, die noch de vrijheid van meningsuiting noch de rechten van minderheden en vrouwen respecteert.” Ook zij verlangde dat de regering opening van zaken geeft over de concessies die zijn gedaan.

Autocraat

Diverse deskundigen zijn van mening dat het optreden van de NAVO in deze zaak niet sterk overkomt. Bij het bestrijden van de autocraat Vladimir Poetin is de hulp nodig van een andere autocraat. Voor die hulp wordt betaald door het verlenen van concessies. Zo lijkt het althans.

In eigen land kan Erdogan zich intussen presenteren als de sterke man die tegen het Westen opstaat. Dat imago moet hem de nodige stemmen opleveren die hij nodig heeft bij de verkiezingen van volgend jaar.

Door de economische misère –de inflatie bedroeg maandag bijna 80 procent– heeft een deel van de Turkse bevolking zich van Erdogan afgekeerd. Een internationale crisis om de aandacht af te leiden komt hem dan goed van pas. En als die er niet is, dan creëert hij er wel een zoals nu door Zweden en Finland met een veto te dreigen.