Twee streepjes geeft de zelftest aan. Corona. De positieve uitslag komt maandag voor zorgmedewerkster Martina van de Pol (35) uit Wageningen als een volslagen verrassing. „Ik hoest al tweeënhalve maand veel. Gisteren zou ik naar een kwetsbare patiënt gaan. Voor de zekerheid deed ik vooraf een zelftest.”

Het is voor het eerst dat ze corona oploopt. „Het is meer geluk dan wijsheid dat ik niet eerder besmet ben geraakt”, zegt ze. „Ik werk op woongroepen waar corona volop is rondgegaan.”

Ook Victorien Stolk (56) uit Zeist loopt zeer recent voor het eerst corona op. In de nacht van zaterdag op zondag jongstleden krijgt ze koorts. „Ik dacht: dat kan maar één ding zijn, want ik ben nooit ziek.” Een zelftest bevestigt haar vermoeden: corona.

Dat ze niet eerder besmet is geraakt, heeft ze niet te danken aan voorzichtig gedrag. „Ik heb geregeld tussen collega’s met corona gezeten zonder besmet te raken. Ik dacht daarom immuun te zijn. Dat ben ik blijkbaar toch niet.”

Winnen

De groep mensen die nog nooit is besmet geraakt, wordt steeds kleiner, ziet epidemioloog prof. Olaf Dekkers (LUMC). „Het is bijzonder als je de ziekte nog niet hebt gehad. Corona gaat zoveel rond; het is moeilijk virusvrij te blijven.”

De huidige toename van corona heeft volgens dr. Susan van den Hof, epidemioloog bij het RIVM, alles te maken met de komst van nieuwe omikronvarianten. Eind vorige week was ruim de helft van de besmettingen toe te schrijven aan BA.4 en BA.5. Ook een andere variant, BA.2.12.1, is aan een opmars bezig. „Er is kans dat die gaat winnen.”

De nieuwe varianten verspreiden zich makkelijker dan de vorige variant, BA.2, maar lijken volgens Van den Hof en Dekkers niet ziekmakender te zijn.

De heropleving van het virus laat volgens Dekkers zien dat groepsimmuniteit een utopie is. „Het virus gaat behoorlijk makkelijk rond, terwijl de meeste mensen al eens besmet zijn geraakt of zijn gevaccineerd. Dat komt doordat de nieuwe omikronvarianten door de opgebouwde afweer heen breken. Wie besmet is geraakt met de eerste omikronvariant, is drie of vier maanden later weer vatbaar voor een volgende variant.”

Corona verloopt volgens de Leidse epidemioloog in golven. Eerst is er een toename van het aantal besmettingen, tot de top van de berg is bereikt en de curve daalt. Als er een nieuwe variant opduikt die de bestaande immuniteit weet te omzeilen, kan er weer een nieuwe besmettingsgolf ontstaan. Precies dat verschijnsel is zich momenteel aan het voltrekken.

Impact

Onzeker is hoe druk ziekenhuizen het gaan krijgen met coronazorg. Het aantal ziekenhuisopnames nam de afgelopen week met 12 procent toe, meldde het RIVM dinsdag. Van den Hof: „De impact van een nieuwe besmettingspiek zal lager zijn dan van eerdere golven, omdat zoveel mensen al afweer hebben opgebouwd. Maar ook een beperkte toename van het aantal opnames heeft gevolgen voor de inhaalzorg, die al onder druk staat.”

Ook besmettingen hebben consequenties, waarschuwen Van den Hof en Dekkers: een hoog ziekteverzuim kan de maatschappij ontwrichten. Van den Hof: „Dat is wel iets om rekening mee te houden.”

De RIVM-epidemiologe roept mensen op zich aan de basisregels te houden: blijf thuis en laat je testen bij klachten, en ga bij een positieve uitslag in isolatie. „Die adviezen zijn nooit weggeweest, maar zijn nu des te belangrijker.” Van de Pol en Stolk weten hoe het hoort: zij blijven minstens vijf dagen thuis.

Trends

De huidige besmettingscijfers –gemiddeld zo’n 2000 per dag– zijn erg laag vergeleken met die in bijvoorbeeld februari, toen het RIVM soms meer dan 100.000 positieve testen per dag noteerde. De cijfers van nu zijn volgens Van den Hof echter niet te vergelijken met voorheen, omdat veel minder mensen zich nog laten testen bij klachten. „De absolute aantallen zeggen niet veel meer. Wij kijken daarom vooral naar trends in de tijd.”

De epidemiologe houdt ook de concentratie virusdeeltjes in rioolwater nauwlettend in de gaten. „Dat is een goede indicator voor de stand van zaken, die sterk samenhangt met het aantal besmettingen en opnames.”