Onlangs las ik met instemming een opinieartikel over het verschijnsel ”woke” (RD 12-4). Woke (wakker) betekent dat je alert bent op sociale misstanden, zoals racisme en discriminatie, en je inzet om die te bestrijden. Dat is op zichzelf niet verkeerd. Racisme en discriminatie zijn fout. Het probleem van de woke-beweging is dat deze doorslaat en overal discriminatie en racisme ontwaart.

Dat blijft niet beperkt tot het heden. Ook de geschiedenis moet het ontgelden. Als je een beetje woke bent, dan loop je rond met een waslijst van standbeelden die gesloopt, straatnamen die veranderd en geschiedenisboeken die herschreven moeten worden. Elk weldenkend mens beseft dat het eenzijdig is om de geschiedenis te veroordelen vanuit een hedendaags referentiekader. En dat het zicht op de werkelijkheid anno 2022 misvormd wordt, als je kijkt door een maatschappijkritische en linksgeoriënteerde woke-bril. Woke is in de mode. Je hoort beschaamd rond te lopen omdat er in onze samenleving zoveel misging en misgaat op voornoemd gebied. Hopelijk krijgen onze jongeren op school voldoende tegenwicht tegen de woke-ideologie.

Er is ook een andere kant. Een ideologie als die van woke ontstaat niet zomaar. De afgelopen week bezocht ik Suriname in verband met mijn werk bij de zending. Toen ik in een gesprek mijn waardering uitsprak voor de mensen en de natuur, kreeg ik als antwoord dat God het land rijk gezegend heeft, maar dat de mensen de zegen hebben omgekeerd in een vloek. Zo’n opmerking zet aan het denken. De prachtige natuur wordt gesloopt omdat hout en grondstoffen tegen geringe prijzen aan het buitenland verkocht worden en onbewerkt het land verlaten. De landbouwmogelijkheden zijn in de koloniale tijd eenzijdig benut op plantages, die nu overwoekerd zijn door onkruid en bos. De vriendelijke bevolking bestaat uit een mengelmoes van culturen, die in de koloniale tijd van over de hele wereld aangesleept zijn. Als gevolg van westerse ziekten is de oorspronkelijke bevolking geminimaliseerd. Uit Afrika werden slaven aangevoerd om op de plantages te werken. Na de afschaffing van de slavernij werden contractarbeiders uit India en Java geronseld om hun plaats in te nemen. En dat alles onder verantwoordelijkheid of met toestemming van de Nederlandse staat.

Vorige week was ik in openluchtmuseum Fort Nieuw-Amsterdam. Ik werd een beetje wakker toen ik las wat ”marron” betekent: weggelopen stuk vee. Wie hiermee bedoeld werden? De slaven die wegvluchtten van de plantages om in het oerwoud in vrijheid een nieuw bestaan op te bouwen. Ze vormen een substantieel deel van de bevolking. Ik werd kláárwakker toen ik las over een slavenschip dat bij binnenvaren van de haven in de problemen kwam en vervolgens onder water verdween. Omdat de kapitein bang was dat de slaven zouden ontsnappen, werden de luiken hermetisch gesloten. Zeshonderd waardevolle zwarte mensen werden moedwillig de dood in gejaagd. Op veel plantages mochten de slaven niet de zondagse kerkdiensten bijwonen. Blijkbaar was hun ziel van minder waarde dan het arbeidspotentieel van hun lichaam. De genoemde misstanden hadden te maken met het grote doel van het kolonialisme: maximaal geldelijk gewin. Je hoeft niet woke te zijn om te beseffen dat dit haaks stond op de christelijke achtergrond van het moederland. Ik heb me plaatsvervangend geschaamd voor dit deel van onze geschiedenis.

De auteur is werkzaam als manager zending voor de HHK.