„We hadden gehoopt dat de prijs van het gas in het voorjaar zou gaan zakken”, vertelt Theo Oosterom (43) van bloemenkwekerij Oosterzon in Moerkapelle. „Ik ken groentekwekers die daar een beetje op rekenden en de teelt later gestart hebben. Nu moet er nog steeds veel geld worden betaald voor het gas. Dat hakt er gigantisch in.”

Zelf heeft Oosterom het gas voor de komende drie jaar al ingekocht voor prijzen onder de 40 cent per kubieke meter gas. „Alleen voor de afgelopen twee maanden is dat niet gelukt, maar voor de komende drie jaar zitten we redelijk goed.”

Kwekers kopen via tussenhandelaren soms al jaren van tevoren partijen gas in, zogeheten posities. Hoe meer maanden van het jaar door zulke contracten zijn afgedekt, hoe meer kans de kwekers hebben de huidige gascrisis te overleven.

Voordat de gasprijzen omhoog gingen, was het juist lucratief om gas voor de dagprijs in te kopen, dan was je goedkoper uit. Maar sinds een aantal maanden kost dat handenvol geld. De dagprijs van gas kan variëren van 50 cent tot een veelvoud daarvan.

Vrije markt

„We leggen nooit 100 procent van het gas van tevoren vast”, legt Klaas van der Spek van Spek Flowers in Moerkapelle uit. „Afgelopen jaren kon je beter op de vrije markt kopen. Gelukkig hebben we voor het laatste kwartaal van 2022 nog een gedeelte vast kunnen leggen, het wordt daarna echt afwachten wat de gasmarkt gaat doen. Ik hoop dat de situatie in Oekraïne snel stabiel wordt en dat de gasprijs dan weer normaliseert. Zolang die op het huidige niveau blijft, wordt het voor de glastuinbouw een enorme uitdaging om te blijven bestaan.”

Van der Spek en Oosterom kweken snijanthuriums, planten die behoren tot de aronskelkfamilie. In de eerste drie maanden van het jaar worden er maar weinig stelen geoogst, maar in april verandert dat. Oosterom: „Het is afwachten wat de opbrengsten gaan doen. Als die tegenvallen, komt er van die kant ook geen compensatie.”

Danier van der Spek (52) van Ichtus Flowers & Plants ziet dat de onzekerheid over opbrengsten en kosten de toekomst van de glastuinbouw bedreigen. „De orchideeën en groene planten die wij kweken gaan amper naar Rusland. Maar normaal gesproken gaan er wel volop chrysanten, lelies en gerbera’s die kant op. Die export ligt vanwege de sancties nu stil. De bloemen komen extra op de West-Europese markt. Om ze kwijt te raken zullen ze goedkoper worden aangeboden. Dat heeft een nadelig effect op de prijzen van de overige planten en bloemen.”

Prijsdruk

Gerberakweker Dick Kooij (51) van Gerbera United vertelt eenzelfde verhaal. „Het aantal bloemen wat in West-Europa blijft, is groter dan voorheen. Dat betekent prijsdruk, dat kan niet anders.” De afzetmarkt van Gerbera United ligt niet in Rusland, maar Kooij kent wel collegakwekers die helemaal op dat land zijn ingesteld. „Die zullen hun bloemen ook kwijt moeten.”

Die prijsdruk in combinatie met de hoge gasprijs baart Kooij zorgen. „Als je moet produceren voor de huidige dagprijs van het gas, verlies je elke dag geld. Als je financiële positie dan toch al niet zo sterk was, houd je dit als kweker niet al te lang vol.”

Dat is ook het signaal dat tuinders en brancheorganisatie Glastuinbouw Nederland afgelopen vrijdag hebben afgegeven aan de ministers Staghouwer (Landbouw) en Jetten (Klimaat en Energie). Die waren op bezoek bij de kwekerij van Jaco, Wouter en Thijmen van den Bosch in Bleiswijk, niet ver bij Moerkapelle en Zevenhuizen vandaan.

Over zes weken, eind april of begin mei, komen de twee ministers met hun plannen op gebied van klimaat en energie. Met de sector zal een beleidslijn worden opgesteld. Wouter van den Bosch stelde vrijdag trots te zijn op hetgeen de Nederlandse glastuinbouw de afgelopen jaren heeft neergezet. Minister Staghouwer reageerde bevestigend, maar voegde daar wel aan toe dat de huidige situatie ook aantoont hoe kwetsbaar de glastuinbouw is.

Borgstelling

Roger Abbenhuijs van Glastuinbouw Nederland zegt dat er gewerkt wordt om de Borgstelling mkb-landbouwkredieten voor corona-overbruggingsfinanciering (BL-C) nieuw leven in te blazen, maar nu in verband met de gascrisis. Dat zou betekenen dat banken de kwekerijen krediet kunnen verstrekken om deze lastige periode door te komen. De overheid kan dan garant staan. Abbenhuijs: „Maar de verwachting is wel dat deze regeling alleen gaat gelden voor bedrijven die financieel gezond zijn en die mee willen werken aan de energietransitie.”