In de librije zitten twee kerkrentmeesters van de protestantse gemeente Culemborg aan tafel, Henk van Dijk en Arjan Smits. Dat de Barbarakerk overgedragen wordt aan een stichting, is een gevolg van het kleiner worden van de geloofsgemeenschap. Van Dijk: „De protestantse gemeente in Culemborg wordt kleiner, grijzer en armer. Al enige tijd ligt er een meerjarenplan op tafel met als conclusie: Zoals het nu gaat, houden we het niet vol. Toen de hervormde gemeente en de gereformeerde kerk in 2011 fuseerden, hadden we twee wijkgemeenten, twee predikantsplaatsen en twee kerkgebouwen. Dit kunnen we niet meer bolwerken, qua geld niet en qua bemensing niet. In 2016 was de conclusie: We moeten toe naar één predikant en naar één ruimte voor de eredienst. De overdracht van de Barbarakerk aan de stichting maakt deel uit van dit proces.”

Smits: „De nieuwe Stichting Grote Barbara is een Culemborgse aangelegenheid. Want deze middeleeuwse kerk is niet van ons, ze is het cultureel erfgoed van alle Culemborgers. We geven de kerk terug aan de stad.”

Kerkdiensten

De Grote Kerk kan straks door de protestantse gemeente worden gehuurd om er kerkdiensten te houden. Maar er kan veel meer in de kerk, zeggen de kerkrentmeesters. Smits: „Je kunt er concerten geven en exposities. De burgerlijke gemeente kan hier jaarlijks de nieuwjaarsreceptie houden en mensen kunnen hier op allerlei manieren elkaar ontmoeten.”

Wat kan er per se niet in de Barbarakerk? Van Dijk: „Bijna alles kan. Maar wat in de maatschappij niet mag, kan hier ook niet. We willen hier geen activiteiten waarbij bepaalde bevolkingsgroepen worden buitengesloten, geen antisemitische of anti-islambijeenkomsten, bijvoorbeeld.”

Smits: „Bij ons protestanten is de kerk geen gewijd gebouw, zoals bij de katholieken. Tijdens de erediensten krijgt de kerk het gewijde karakter, daarna is het weer een gewoon gebouw.”

Emotie en ratio

Van Dijk: „Het opgeven van het eigendom van een kerkgebouw doet in onze kerkelijke gemeente natuurlijk pijn. Maar het gaat in een kerkgemeenschap niet om hout en steen, maar om de mensen.”

Smits: „De kerkgemeenschap is er voor de ontmoeting met God en met elkaar. Het draait om zingeving en inspiratie, om geloof, hoop en liefde, om verwondering, vertrouwen en verbondenheid. Dat zijn grote woorden over dingen die ons te boven gaan, maar zo is het toch wel.”

De protestantse gemeente wil meer naar buiten gaan treden. Smits: „We zijn er niet alleen voor onszelf, maar juist ook voor de gemeenschap buiten ons. We zijn er niet op uit om zieltjes te winnen, maar willen wel graag de Culemborgers ontmoeten. Velen hebben in deze tijd op allerlei manieren zingevingsvragen. Nou, daar zijn wij van: van de zingevingsvragen.”

In de kerkzaal hangt de stilte van de doordeweekse dagen. Bij de hoofdingang staat de tekst: ”Welkom in de kerk, eeuwenlang ontmoetingsplaats van God en mensen, waar je geraakt wordt in hart en ziel, door Woord, gebed, muziek en zang”.

Bij de uitgang in het zuidelijke portaal staat: ”Hij behoedt uw uitgaan en ingaan van nu tot in eeuwigheid”.