Dat ons huidige gebruik van de schepping problematisch is, blijkt uit de alarmerende berichten die we regelmatig horen. De aarde warmt op, het klimaat verandert, de zeeën vervuilen door plastic, allerlei diersoorten sterven uit, en door massale overconsumptie putten we de natuurlijke bronnen uit.

De kwestie van duurzaamheid en zorg voor de schepping krijgt in behoudend christelijke kringen niet altijd aandacht. Is dat omdat men de toon te activistisch vindt? Of gebeurt dit omdat we terecht grote nadruk leggen op de persoonlijke verhouding met God, maar daarbij nauwelijks de verbinding leggen met ons maatschappelijk handelen?

In ieder geval geeft de Bijbel ons genoeg stof om over dit thema na te denken. In Genesis 2:26 stelt God in een intern Goddelijk beraad voor om mensen te maken naar Zijn beeld en gelijkenis. Zij moeten heersen over alle dieren, waar ze ook leven en hoe ze zich ook voortbewegen. In vers 28 wordt daarvoor het woord ”onderwerpen” gebruikt. De mens heeft als beelddrager van God een hoge roeping. Hij lijkt op God, en wordt opgeroepen om namens God over Zijn schepping te regeren en zo Zijn bedoeling met haar te realiseren.

De woorden ”onderwerpen” en ”regeren” duiden niet op het gebruik van brute kracht. Ze hebben een positieve strekking. De dierenwereld wordt ingeschakeld om Gods eer te laten schitteren, en de mens mag aan dat proces leidinggeven. Dit gebeurt onder andere als Adam de beesten namen geeft. Adam bepaalt daarmee hun identiteit en functie binnen de schepping. Dat dit ”regeren” en ”onderwerpen” geen uitbuiten of exploiteren inhoudt, wordt duidelijk uit het vervolg van de tekst. Adam mag vruchten eten. Die blijven immers groeien (ze zijn ”zaadzaaiend”, vers 29). De dieren eten groen kruid, omdat ook dit telkens weer aanwast. Vlees wordt nog niet gegeten; dat wordt pas na de zondvloed toegestaan.

In Genesis 1:28-31 staat vooral de koninklijke rol van de mens (”Adam” betekent ”mens”) centraal: Hij regeert en geeft leiding. In Genesis 2:15 wordt nog een aspect van zijn taak en roeping benoemd: de hof van Eden bebouwen en bewaren. De aarde wacht op de cultiverende taak van de mens (2:5). Tegelijk moet de aarde beschermd, bewaard worden tegen bedreigingen. Dat die bedreigingen er zijn, laat de slang in Genesis 3 zien.

Het Hebreeuwse werkwoord voor bebouwen/bewerken (”avad”) wordt vaak gebruikt om het dienen van de priesters in de tempel/tabernakel aan te duiden. Ditzelfde geldt voor het Hebreeuwse woord voor bewaren (”sjamar”). Ook dat is vaak een technische term voor het uitoefenen van de eredienst in de tempel (in de Statenvertaling vaak vertaald met ”wacht waarnemen”).

Het lijkt erop dat in Genesis 1:15 een bewuste verbinding gelegd wordt met de tempeldienst. In oude Joodse geschriften wordt het paradijs gezien als de eerste tempel. De hof van Eden is de plaats waar God volmaakt gediend wordt. Afbeeldingen van bomen in de tabernakel herinneren aan deze hof. Vooral Joodse onderzoekers hebben op de verbinding tussen paradijs en tempel gewezen, en tal van andere Bijbelonderzoekers hebben zich bij die opvatting aangesloten.

Dit betekent dat de taak van Adam niet alleen koninklijk, maar ook priesterlijk is. Zijn werk in de schepping is eredienst! Hij moet niet alleen als onderkoning namens God over de schepping regeren, maar ook als priester aan de liturgie van heel de schepping leidinggeven.

De schepping is gemaakt tot eer van God en ook in haar gehavende staat (vanwege de menselijke zonde) is ze nog steeds het schouwspel van Gods glorie en het voorwerp van Zijn zorg. Zouden we dan als christenen niet zuiniger op haar moeten zijn? De schepping is voor God zo belangrijk dat Hij haar niet zal wegdoen, maar eens vernieuwt en voltooit!

De auteur is hervormd predikant van wijkgemeente 2 (Augustijnenkerk) in Dordrecht en in deeltijd universitair docent aan de ETF in Leuven.