Er is ruimte en vrijheid voor heroverweging vaccinatie
Bij de dreiging van een tbc-epidemie wees ds. Doornenbal op onze sociale verantwoordelijkheid voor de algemene volksgezondheid. Dat blijft relevant, ook in de huidige crisis.
De heren Baarssen en Koopman hebben mij de eer te beurt doen vallen van een uitgebreide reactie op mijn pleidooi om in de vaccinatiediscussie ook de plicht tot naastenliefde te overwegen. Mijn verwijzing naar een artikel van ds. J. T. Doornenbal zit hun dwars.
Voordat ik op hun bijdrage inga, wil ik graag opmerken dat een beroep op autoriteiten in een discussie als deze zelden veel oplevert. Het ging mij niet om de autoriteit van ds. Doornenbal toen ik naar hem verwees, wel om de gedachtegang die hij verwoordde. Omdat die mij behartigenswaardig leek.
Brief
Baarssen en Koopman citeren uit een brief van ds. Doornenbal aan ouderling L. J. Koopman uit Sint-Maartensdijk. Ik heb die correspondentie ook, en heb bij lezing de indruk gekregen dat ds. Doornenbal zijn vriend Koopman weleens wat wettisch vond en zich daaraan had geërgerd. Het kwam goed tussen hen, en de brief die zij citeren getuigt daar gelukkig van. Maar in die brief gaat het helemaal niet over vaccinatie. En omdat dat onderwerp niet wordt genoemd, zouden we moeten concluderen dat Doornenbal er ‘dus’ niet voor was? Dat lijkt mij een pijnlijke denkfout van beide heren.
Het artikel van ds. Doornenbal uit 1956 gaat uiteraard niet over vaccinatie. Als dat wel zo was, dan had ik dat wel benoemd. Het gaat, heb ik mij laten vertellen, om een zogeheten mantouxtest om de tbc-bacterie vroegtijdig op te sporen en dan maatregelen te nemen. Het gaat hier om preventieve geneeskunde, screening, het gebruik van geoorloofde en ongeoorloofde middelen. Om het vroegtijdig detecteren van een ziekte en het nemen van maatregelen om besmetting en verbreiding te voorkomen. Daar zijn heel moeilijke vragen mee gemoeid.
Waar het mij in dit verband om ging en gaat, is dat ds. Doornenbal een motief ter sprake brengt dat mij actueel en relevant leek. Het ging hem om onze sociale verantwoordelijkheid voor de algemene volksgezondheid door middelen waar te nemen waardoor wij niet langer een gevaar voor anderen zijn. Zorg dat je niet door nalatigheid of door onterechte scrupules een bron van besmetting wordt. Erken je verantwoordelijkheid voor de samenleving als geheel. Doe het uit naastenliefde. Het gaat om heel de kerk en heel het volk.
Faliekant tegen
Ik ben, zoveel is hopelijk wel duidelijk geworden, faliekant tégen vaccinatiedwang of -drang. Ook ik huiver bij een verdere toepassing van QR-codes, zoals ds. Paul Visser dat in zijn preek over Openbaring 13 heeft benoemd. Op 20 maart vorig jaar schreef ik al in deze krant dat ik in deze epidemie ook de stem van God hoor die ons op onze waanwijsheid, kwetsbaarheid en sterflijkheid wijst. Ik heb alleen maar respect voor mensen die zich uit liefde tot God niet willen laten vaccineren. Maar bij het ontbreken van een expliciet gebod voor of tegen vaccineren, is iedere beslissing een afgeleide van een redenering.
Naastenliefde
De redenering dat medische middelen ook binnen de voorzienigheid van God vallen, is ook geldig. Je kunt je niet laten vaccineren en verder helemaal niets leren. Je kunt je laten vaccineren en toch de stem van God in deze crisis horen. Er is dus ruimte en vrijheid voor afweging en overweging, en in die ruimte heb ik het argument naar voren willen brengen dat –zeker in de huidige situatie van hoge besmettingscijfers en aanhoudende druk op de zorg– de plicht tot naastenliefde er ook toe doet. Wanneer jouw beslissing –die je blijkbaar niet hóéft te nemen– de levens van anderen in gevaar kan brengen, kun je toch nog eens nadenken? Ik ben bang dat Baarssen en Koopman meer met ouderling Koopman dan met ds. Doornenbal ophebben. Dat mag natuurlijk, maar zeg niet dat één keuze de enige is die in overeenstemming is met zondag 10 van de Heidelbergse Catechismus. Het is niemand gegeven hardvochtig over de gewetens van anderen te heersen.
Door de essentie van het betoog van ds. Doornenbal in deze kolommen te herhalen, heb ik een relevant gezichtspunt (dat in de discussie niet werd genoemd) onder de aandacht willen brengen. Dat was het. En ik oordeel niemand.
De auteur is docent bij het Hersteld Hervormd Seminarium.
