Veel ouders ontvingen vorige week het bericht dat ze niet meer in de kleedkamer van het zwembad mogen komen, tenzij ze een geldig coronatoegangsbewijs kunnen tonen. In de praktijk betekent dit dat als ongevaccineerde ouders zich om wat voor reden dan ook niet kunnen of willen laten testen, hun kinderen geen zwemles kunnen krijgen. Een middagje zwemmen met de kinderen in de kerstvakantie ziet er opeens ook anders uit. Wat voor het zwembad geldt, geldt ook voor de sportvereniging en de muziekschool. Geen geldige QR-code betekent geen toegang tot de kleedkamer of een uitvoering. Van het zwembad, de sportvereniging en de muziekscholen wordt verwacht dat zij (op straffe van forse boetes) handhavend optreden. In het geval van de sportverenigingen betekent dit dat zij vrijwilligers op de trainingsavonden en wedstrijddagen moeten hebben klaarstaan om de QR-codes te controleren.

Je hoeft geen ziener te zijn om te begrijpen wat voor effect dit gaat hebben op het verenigingsleven. Een fors aantal mensen zal de komende tijd hun avond en weekend aan controles moeten gaan opofferen. Doen zij dat niet, dan kan het verenigingsleven geen doorgang vinden. Het is hierbij duidelijk wie de schuldigen zijn: de ongevaccineerden. Als zij zich gewoon laten prikken is dit allemaal niet nodig. Wat nu gebeurt binnen verenigingen, staat symbool voor wat er op dit moment in die grote vereniging van mensen –onze samenleving– gebeurt. Het onvermijdelijke effect van de huidige maatregelen zal zijn dat mensen die zich vaak sinds jaar en dag met elkaar inzetten om hun gemeenschap draaiende te houden, langzaamaan tegenover elkaar komen te staan. We kennen in dit verband de waarschuwende wijsheid dat een huis dat tegen zichzelf verdeeld is, niet zal kunnen bestaan.

Zwakkere groepen

Je zou kunnen zeggen dat politiek bedrijven nu eenmaal een kwestie is van vuile handen maken. De vervelende realiteit is dat wie een omelet wil bakken, eieren moet breken. Of daarmee de huidige maatregelen kunnen worden gerechtvaardigd, is echter de vraag. Onderzoek laat zien dat het vooral de sociaal-economisch zwakkere groepen zijn die geen coronapas hebben. Het zijn in de praktijk dus niet zozeer de kinderen uit welvarende gezinnen die door de nieuwe maatregelen worden geraakt, maar de kinderen van de mensen die sociaal-economisch gezien in een kwetsbare positie verkeren.

Bedenk daarbij dat in veel wijken in grote steden sportverenigingen het laatste restje aan sociaal verband leveren. Dit verandert de zaak. Het is niet de vraag of je vuile handen moet maken, maar of het gerechtvaardigd is dat je je handen vuilmaakt aan de sociaal-economisch zwakkeren en of zij de eieren zijn die je moet breken.

Kwetsbare gezinnen

Dat het vooral de zwakkeren zijn die nu hard worden getroffen is niets nieuws. Dat is tot nu toe steeds het verhaal van de coronacrisis. Waar de sociaal-economisch sterkeren het zich konden veroorloven om zich achter hun Zoomscherm te verschuilen, moesten de sociaal kwetsbaren (veelal onbeschermd) doorwerken buiten de veiligheid van het beleids-, management- of consultantskamertje thuis. De sluiting van de scholen heeft kinderen uit sociaal-economisch kwetsbare gezinnen harder geraakt dan kinderen uit welvarende gezinnen. Bij het uitbreken van de crisis was ik nog verantwoordelijk voor het welzijnswerk in het gebied Rotterdam-Feijenoord. Mensen in dit soort gebieden overlijden gemiddeld veel eerder dan mensen in de meer welvarende gebieden. Er is weinig fantasie nodig om te bedenken wat lockdowns in een dergelijk gebied aanrichten. Als straks de sterkeren hun oude leven weer hebben opgepakt, dreunt in dit soort gebieden de klap van de maatregelen (niet van het virus!) nog jarenlang na.

De manier waarop dit kabinet de coronacrisis aanpakt en met de zwakkeren in de samenleving omgaat, staat niet op zichzelf. Het is onderdeel van een patroon. We hoeven alleen maar te denken aan het toeslagenschandaal, de fraudelijsten van de Belastingdienst, de gaswinning in Groningen en de situatie op de woningmarkt. Steeds zijn het de sterkeren die vrijwel ongeschonden uit de strijd komen. De hardste klappen komen terecht bij de zwaksten, de meeste lasten bij de (lage) middeninkomens en de sterken gaan er steevast op vooruit. De overheid, bedoeld als schild voor de zwakken, is verworden tot een verdedigingslinie van de sterken. Dát is het dominante verhaal van het kabinetsbeleid van de afgelopen jaren.

Onderhandeling stopzetten

De steun van de CU aan de huidige maatregelen en aan dit en het toekomstig kabinet is onbegrijpelijk. Misschien is het argument terecht dat je soms maar beter mee kunt doen om erger te voorkomen. Maar er komt een moment dat je moet zeggen: „Hier sta ik, ik kan niet anders.” Ik koester niet de illusie dat de CU per direct uit het kabinet stapt en de onderhandelingen over de voortzetting van dit kabinet stopzet. Maar één ding is zeker: doen alsof er gemakkelijk een christelijk-sociale draai aan het huidige beleid kan worden gegeven is onmogelijk.

De auteur is politicoloog en onder­nemer in het sociaal domein.