Column (ds. J. Belder): Dankdag
Kerkhervorming, dankdag, Allerheiligen, Halloween, of als alternatief een christelijke lampionnenoptocht… Het lijkt een keuzepakket. Voor elk wat wils. Ten diepste is het maar waar je hart naar uitgaat.
Deze column verschijnt tussen Reformatieherdenking en dankdag voor arbeid, gewas en visserij. De tanende belangstelling voor beide is een teken aan de wand.
In ”Hoe God verdween uit Jorwerd” schreef Geert Mak in 1996 hoe meetbaar de secularisatie was „in het almaar dalend aantal bezoekers van de bid- en dankdiensten voor het gewas. (…) Dankzij de moderne techniek kregen boeren de indruk de natuur steeds beter in de hand te hebben. (…) Toen het weer en de dood almeer op eigen krachten werden weerstaan, verdween ook God langzaam uit het zicht van Jorwerd.” En niet alleen daar. En niet alleen bij de boeren.
In 1983 zei de Friese predikant Ype Schaaf voor de NCRV-televisie. „Tegenwoordig weigeren we in de kerk God te bidden en te danken voor gewas en arbeid.” Selectiemethoden, kunstmest, techniek namen Zijn plaats in. „Daarnaast hebben velen Gods spelregels voor menselijke relaties vervangen door eigen ideeën. (…) De grote fusies in het bedrijfsleven en de bloei van D66 kwamen voort uit dit denken. (…) Mensen hebben zo veel bedacht en uitgevonden en in eigen hand genomen, dat ze volledig afhankelijk werden van de dingen die ze zelf bedachten.”
Dat klonk profetisch. Robotisering, automatisering, digitalisering vormen nu de seculiere drie-eenheid waaraan we ons onderwierpen. We leverden onszelf uit. Een ”hack” kan zomaar de hele samenleving ontwrichten, systemen platleggen, tot nutsbedrijven toe.
Wrevel en ongenoegen groeien. Boze burgers, boeren, onderwijs- en zorgpersoneel, studenten, antivaxers en klimaatactivisten zijn het dagelijks nieuws. Coronabesmettingen lopen op, de schuld wordt gezocht bij anderen.
Idealiseer het verleden niet. Enny de Bruijn geeft in ”De hoeve en het hart” inkijk in de moraal van de ”goede oude tijd”. Velen hadden ook toen geen tijd voor kerkgang, totdat er weer onheil losbrak: ziekten, plagen, misoogsten. Ze gaven lange tijd aanleiding kritisch naar zichzelf en eigen levensstijl te kijken. Kerk en overheid sloegen de handen ineen en spoorden aan tot boete en godsvrucht. Hebben corona, vogelgriep, Haagse schandalen, geharrewar en bestuurlijk falen ons vandaag ook niet wat te zeggen? „Wie God verlaat, heeft smart op smart te vrezen.” En: „Ben Ik een Vader, waar is dan Mijn eer? Ben Ik een Heere, waar is Mijn vreze?” (Mal. 1:6).
