Een van de belangrijke oorzaken is natuurlijk het tijdstip. Alles gebeurde aan de vooravond van 9/11. De Amerikanen wilden na twintig jaar vertrekken uit Afghanistan en de deelnemende West-Europese landen met hen. Vanwege zijn symbolische betekenis werd de datum 11 september als deadline vastgesteld. De aanslag toen was het startpunt van deze ”uitzichtloze oorlog”, aldus president Joe Biden.

Als redenen voor de Amerikaanse terugtrekking noemen politici en wetenschappers verschillende externe en interne factoren. Bijvoorbeeld de tussentijds veranderde internationale verhoudingen. Daarnaast heeft Obama het beleid ingezet om Amerikaanse troepen uit het Midden-Oosten weg te halen en Trump en nu Biden zetten dit beleid door. Als derde –interne– factor wijzen economen op de enorme belasting van een uitzichtloze oorlog voor de Amerikaanse economie.

Ook blijkt al jarenlang een Afghaanse schijnwerkelijkheid te bestaan. Op papier beschikte de Afghaanse overheid over een goed getraind leger, maar het bleek een spookleger te zijn. De macht van de regering stopte bij de grenzen van de buitenwijken van de paar steden die Afghanistan telt. Daarbuiten gelden na twintig jaar westerse aanwezigheid –en daarvoor jaren van communistische inmenging– nog steeds de eeuwenoude tradities van het platteland.

Samen met de hulp van Iran, Turkije, Qatar en Pakistan droegen deze factoren bij aan de snelle opmars van de taliban. Deze extreem gevaarlijke beweging is weer terug, met in haar kielzog allerlei jihadistische groeperingen. Daarmee is de zorg of de wereld weer een 9/11 gaat meemaken opnieuw actueel geworden.

Toch is het de vraag of deze analyses de impact van de evacuatie van Kabul op het Westen afdoend peilen. Ze duiden de achterliggende redenen van de terugtrekking van het Westen uit Afghanistan. Maar die analyses zeggen nog niet waarom de laatste dagen van augustus het Westen zó hebben gechoqueerd.

Op 27 augustus, tijdens de laatste dagen van de chaotische evacuatie in Kabul, zette Amotz Asa-El in zijn wekelijkse column in The Jerusalem Post de Amerikaanse terugtrekking uit Afghanistan in een intrigerend perspectief. Asa-El is een gerenommeerde journalist en auteur van verschillende bestsellers over tal van vraagstukken in Israël, het Midden-Oosten, Irak en Turkije. Binnen en buiten Israël geniet hij een gezaghebbende status. Asa-El wordt gezien als de spreekbuis van de hoofdstroom van de Israëlische samenleving, misschien de enige democratie die het Midden-Oosten begrijpt.

Boven zijn column schrijft Asa-El: Het Amerikaanse rijk is nabij de verdwijning. In zijn analyse becijfert hij de macht van de Verenigde Staten, het machtigste wereldrijk dat de geschiedenis tot nu toe heeft voortgebracht. De VS bezitten meer dan 800 legerbases in het buitenland, zijn in 150 van de 195 landen aanwezig, hebben een buitenlandse troepenmacht van 200.000 soldaten op de been (evenzoveel als het Franse leger) en houden 11 vliegdekschepen in de vaart (het totale aantal vliegdekschepen van alle andere landen samen).

Vervolgens stelt Asa-El de vraag naar de politieke doelen van deze exorbitante wereldmacht. Hij toont aan dat die in de loop van 120 jaar verschoven zijn van het verwerven van roem naar het bemiddelen in internationale conflicten, vervolgens naar het hoeden van democratische vrijheid en ten slotte naar het opvoeden van de wereld. Na het omvallen van de Berlijnse Muur formuleerde Amerika samen met West-Europa dit laatste doel. Sindsdien weet het Westen zich geroepen tot het democratiseren en verwestersen van niet-westerse culturen. In Kabul eindigde deze missie in een totale afgang, aldus Asa-El.

Framing

Westerse zelfverdediging van eigen waarden en normen sloeg om in een wereldwijde verkondiging van verlichte ideeën. Die boodschap moest overal verkondigd worden. De drijfveer achter deze missie was de hoop dat de wereldvrede aanbreekt als alle landen westerse waarden en normen omarmen. Desnoods is geweld gerechtvaardigd; dat baant de weg om verlichte ideeën te introduceren in Noord-Afrikaanse landen, in het Midden-Oosten of in Centraal-Azië.

Dit beleid heeft het Westen immense financiële offers gekost, voor miljoenen ontheemden gezorgd en het leven van honderdduizenden geëist. Tegelijkertijd maken maatschappelijke ontwikkelingen de wereld duidelijk waar westerse waarden en normen uiteindelijk een samenleving brengen. Zelf staat het Westen aan de vooravond van een culturele transitie die in de geschiedenis van de mensheid nog nooit is vertoond: de radicale verwerping van het huwelijk, het hart van de samenleving. Een uitgesproken seculier denken veroorzaakt deze culturele transitie.

Met een ideologische boodschap in de ene hand en het geweer in de andere, viel het Westen Afghanistan binnen. Een rechtvaardig doel om de bedenkers van de vreselijke aanslagen op 11 september 2001 te vergelden, werd door G. W. Bush op 11 september 2001 direct aan de kant geschoven. Bush omschreef deze zelfmoordaanslag als een aanslag „op onze westerse manier van leven.” Bush kreeg binnen de NAVO West-Europa met zich mee.

Felicitaties

De jihadisten maken dankbaar gebruik van deze framing. Tegenover hun achterban plaatsen zij hun religieuze strijd tot behoud en bescherming van eigen waarden en normen. Amerika en de rest van het Westen hebben het op deze traditionele waarden gemunt, aldus de jihadisten. Dankzij Bush en anderen profileren jihadisten zich als de beschermers van de islam.

Twintig jaar later is het duidelijk dat jihadistische strijders niet tegen het Westen, maar tegen de mensheid vechten. Op alle continenten plegen ze aanslagen. Moslims, Joden, christenen en wie ook maar van de sharia afwijkt, worden vermoord. In die strijd vinden jihadistische bewegingen elkaar en trekken zij samen op. Dat bleek na de val van Kabul toen vanuit de hele wereld de taliban door tal van jihadistische bewegingen gefeliciteerd werden, bijvoorbeeld door Hamas.

Open riool

Met de val van Afghanistan drijft de westerse hoop op democratie in het Midden-Oosten in het open riool van Kabul. Zou dat aanzien niet dé oorzaak zijn voor de ontzetting van het Westen? Kabul moet het Westen wakker schudden.