Maar: het boek belandde op de armleuning van de bank en ten slotte op het nachtkastje, tot de dag dat waarop het toch openging…

Auteur Marianne Joëls, hoogleraar neurobiologie, weet mijn weerzin te vergroten als ze op de eerste bladzijde haar eigen ervaring schrijft: „Ze kijken naar mij, de president van de Europese vereniging, die op het punt staat het congres te openen… de eerste vrouwelijke president van de vereniging ooit.” Even verderop lees ik: „Voor mij is het feit dat ik een vrouw ben de enige reden dat ik daar sta. Daarom heb ik ”ja” gezegd toen ik enkele jaren eerder gepolst werd om kandidaat te zijn voor die positie.”

Deze zinnen roepen bevreemding op. Zeg je ja op een functie, alleen maar omdat je vrouw bent? Je wilt toch op je kwaliteiten beoordeeld worden en niet op je vrouw-zijn?

De eerste keer dat ik in mijn rol als bestuurder voor een bijeenkomst werd gevraagd, vroeg ik de organisator naar de motivatie om mij als spreekster uit te nodigen. Het antwoord luidde: „Omdat je vrouw bent én bestuurder.” Het was voor mij dé reden om vriendelijk te bedanken voor de eer.

Ik ontdek al snel dat het toch bepaald niet een handboek is zoals ik dacht. Het blijkt een boek te zijn waarin de lezer op ontdekkingstocht gaat en kennismaakt met twaalf vrouwen die in al hun kwetsbaarheid hun verhaal vertellen. Twaalf verhalen waar je van kunt leren en waarin je zowel overeenkomsten als verschillen terugleest. Na deze tocht met levensverhalen trek ik voorzichtige, maar absoluut geen wetenschappelijke conclusies. De lezer leert lessen van vrouwen die met hun voeten in de modder staan.

Kleurrijk palet

De gekozen onderwerpen zijn divers en geven het boek een mooie dynamiek. Je wordt meegenomen in de wereld van politiek, wetenschap, maatschappij en het bedrijfsleven. Elk thema start met een korte intro waarmee de lezer even de tijd heeft om zich in het domein dat aan de orde komt te verdiepen. Na deze intro begint de ontdekkingsreis en lees je per thema de levensverhalen van drie vrouwen, twaalf in totaal. De verhalen vormen een kleurrijk palet: Lilian Jansen, de eerste vrouw die aantrad als gemeenteraadslid voor de SGP; Vera Pauw, de eerste vrouwelijke profvoetballer in het buitenland en Marianne Praag, die tot de eerste groep vrouwelijke rabbijnen in Nederland behoort.

Door de open vraagstelling krijgen de vrouwen in dit boek alle ruimte om hun eigen verhaal te doen. Elk interview leest als een verhaal op zich. Na elk interview heb je als lezer even tijd nodig om over te schakelen naar het volgende. Een compliment aan de auteur, die je echt in de levensverhalen trekt.

Ben je een vrouw aan de top, dan kun je naar believen boeken lezen over hoe je als vrouw staande kunt blijven in een mannenwereld. Het zijn vaak handboeken die vrouwen moeten helpen om in zo’n positie te komen. Misschien heb ik wel te makkelijk gedacht dat dit boek van Marianne Joëls ook in deze rij thuishoorde.

Niets is daarvan waar. De lezer kan bij dit boek zelf lessen trekken door zich simpelweg te verdiepen in de levens van deze twaalf vrouwen en te luisteren naar hun verhaal.

Uit onderzoek blijkt dat vrouwen onnodig bescheiden zijn en daardoor veel kansen kunnen mislopen op werkgebied. Dit wordt in sommige verhalen bevestigd, maar kan met dezelfde zekerheid ontkracht worden.

De verhalen van vrouwen met een laag zelfbeeld maar een ijzeren zelfdiscipline spraken me bijzonder aan. Zoals het mooie portret van Jeanette Morang, de eerste vrouwelijke commandant van een Nederlands marineschip. Als burgemeester van een dorp op zee stond ze haar mannetje. Haar zelfbeeld was aan de start van de opleiding niet hoog. Naast haar zelfbewuste zus voelde ze zichzelf een grijze muis die volgens eigen zeggen „iets te dik” was. Ze kwam de selectie bij de marine door en leerde daar haar eigen grenzen kennen. Dat gaf een kanteling in haar zelfbeeld.

Halve kans, heel succes

Na de pakkende levensverhalen daagt Joëls de lezer uit tot reflecteren en trekt ze voorzichtige lijnen die absoluut het lezen waard zijn. De auteur was door de twaalf verhalen van nuchtere, veerkrachtige vrouwen in staat mij te inspireren. En na het lezen van dit boek sluit ik me bij de conclusie van de auteur aan: het is voor iedereen niet altijd een kwestie van kansen krijgen, maar vooral kansen pakken. Dat laat het portret van Jeannette Morang zien. Iedere halve kans kan leiden tot een heel succes!

De auteur is directeur-bestuurder bij de christelijke ontwikkelingsorganisatie Woord en Daad

Boekgegevens

Baanbreeksters, Marianne Joëls; uitg. Prometheus; 288 blz.; 
€ 22,50