Hoewel ook de nieuwe Russische grondwet alle religies als gelijken beschouwt, is in de praktijk de Russisch-Orthodoxe Kerk van patriarch Kirill wat meer gelijk dan andere officiële religieuze stromingen. Dat bevestigde Poetin weer eens toen hij begin deze maand een aantal ongekende privileges toekende aan de Russisch-Orthodoxe Kerk.

In één van de wijzigingen staat dat alleen het patriarchaat van Moskou recht heeft om eigendommen terug te claimen die ooit „orthodox” waren. Andere orthodoxe religieuze kerkstromingen, zelfs die met hele bisdommen, kloosters en kerken, kunnen geen aanspraak maken op verloren eigendommen en kunnen zelfs op onvriendelijke wijze hun eigendommen verliezen aan het machtige Moskouse patriarchaat.

Maar er is meer. Een wijziging in de belastingwet, bijvoorbeeld, stelt religieuze organisaties (lees: de Orthodoxe Kerk) vrij van het betalen van belasting op percelen waarop kerk zullen worden gebouwd. Ook mag de Russische justitie niet langer informatie opvragen bij financiële instellingen over de financiële en economische activiteiten van religieuze organisaties. Deze wijziging zorgt voor nog meer mist rondom de Russisch-Orthodoxe Kerk, waarvan de geestelijken al langer geen belastingaangifte hoeven te doen.

In 2010 gaf de toenmalige president Dmitri Medvedev de Russisch-Orthodoxe Kerk al het recht om eigendommen ‘terug’ te vorderen, die het in de antireligieuze Sovjetperiode kwijtraakte. Poetin breidde die wet deze maand uit: zelfs als de overheid om welke reden dan ook niet in staat is het gebouw terug te geven aan de kerk, krijgt de Russisch-Orthodoxe Kerk compensatie.

Verrijken

Volgens Rusland-expert, Paul Goble, weerspiegelen de wetswijzigingen van deze maand een patroon dat Poetin al sinds zijn aantreden als president volgt: „Het verrijken van diegenen die hun onafhankelijkheid hebben opgegeven.” Ook al ziet de kerk een daling van het aantal kerkgangers, toch ziet de Russische Kerk er op die manier „indrukwekkend” uit, maar is het een „transmissieriem” voor de corrupte zaken van Ruslands elite.

Ook Aleksander Soldatov, journalist bij de onafhankelijke krant Novaja Gazeta, is kritisch. Poetin verrijkt de Orthodoxe Kerk, maar tegelijkertijd neemt de controle over religieuze instellingen steeds verder toe, zegt Soldatov. Zo moesten enkele maanden geleden de geestelijkheid worden „opnieuw gecertificeerd” aan door de overheid goedgekeurde Russische universiteiten in het geval ze buitenlands onderwijs hadden genoten.

Soldatov denkt dat nieuwe wijzigingen „rechtsongelijkheid” tot gevolg heeft en het „op wrede wijze confisqueren” van kerkelijke eigendommen. Zo’n voorval gebeurde in 2013 in het vrome stadje Soezdal. Leden van de Russisch-Orthodoxe Autonome Kerk, een kerkstroming binnen de orthodoxie die niet valt onder het patriarchaat van Moskou, moesten daar weg uit de kerken in het stadje en ook relieken en iconen werden in beslag genomen. Volgens de overheid was alleen het patriarchaat van Moskou de rechtmatige opvolger van de Russische Kerk en zo ook de eigenaar van het erfgoed.

Het patriarchaat van Moskou gebruikte het afgelopen decennium de wet om zich te verrijken met prachtige historische gebouwen. Het eigende zichzelf het Kremlin van de stad Rjazan toe, inclusief niet-orthodoxe gebouwen zoals het paleis van prins Oleg. Ook de ruim honderd jaar oude school nummer 6 werd door de Kerk opgeëist, maar daar zette het stadbestuur een stokje voor. Daar krijgt de Russisch-Orthodoxe Kerk in het vervolg compensatie voor.